Λόγω του συνεχώς μεταβαλλόμενου τοπίου στο σχεδιασμό και τη λειτουργία του Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας προκύπτει η ανάγκη για την αποδοτική διευθέτηση πολλών ζητημάτων, όπως η αύξηση της ζήτησης, η βέλτιστη διαχείριση του παραγωγικού δυναμικού, η επίδραση του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής στο περιβάλλον και άλλα. Σημαντικό μέρος της έρευνας στα Συστήματα Ηλεκτρικής Ενέργειας επικεντρώνεται στο ρόλο του καταναλωτή στο νέο αναδυόμενο σκηνικό. Υπό αυτή τη θεώρηση, η ερευνητική κοινότητα αναζητάει εργαλεία για το χαρακτηρισμό των ενεργειακών προτύπων των διάφορων τύπων των καταναλωτών. Η συσταδοποίηση των προτύπων αποτελεί ένα πρώτο βήμα για το χαρακτηρισμό τους. Κύριος στόχος της παρούσας διατριβής αποτελεί η ανάπτυξη ενός μοντέλου συσταδοποίησης των ενεργειακών προτύπων διάφορων καταναλωτών. Η συσταδοποίηση διαμορφώνεται ως ένα πρόβλημα μη επιβλεπόμενης μηχανικής μάθησης. Τα πρότυπα διαχωρίζονται με βάση το βαθμό ομοιότητας που παρουσιάζουν, χωρίς προγενέστερη πληροφορία για το βέλτιστο αριθμό συστάδων. Υλοποιείται μια συστηματική διερεύνηση του συνόλου των αλγορίθμων συσταδοποίησης που έχουν προταθεί στη βιβλιογραφία. Προτείνονται αλγόριθμοι υψηλής απόδοσης που έχουν εφαρμοστεί σε άλλα προβλήματα και αναπτύσσονται νέοι αλγόριθμοι που βελτιώνουν τη λειτουργία υπαρχόντων. Η συγκριτική ανάλυση των αλγορίθμων περιλαμβάνει το σύνολο των δεικτών αξιολόγησης των αλγορίθμων. Εξετάζονται νέοι δείκτες, προτείνονται εναλλακτικές μορφές των υπαρχόντων και προτείνονται νέα κριτήρια για την ανάδειξη των αποδοτικότερων αλγορίθμων. Επιπλέον, εξετάζεται το σύνολο των τεχνικών αντιπροσώπευσης μέσω των οποίων εκφράζονται οι καμπύλες φορτίου και προτείνεται νέα τεχνική. Τέλος, προτείνονται μέθοδοι για τη μείωση της ποσότητας των δεδομένων. Στη συνέχεια, αντιμετωπίζεται ως ειδική εφαρμογή, το θέμα της βραχυπρόθεσμης πρόβλεψης φορτίων ζυγών με εφαρμογή της συσταδοποίησης των καμπυλών φορτίου. Η πρόβλεψη αναφέρεται στην εξαγωγή της καμπύλης της επόμενης ημέρας ή του φορτίου της επόμενης ώρας. Αναπτύσσονται μοντέλα πρόβλεψης που περιλαμβάνουν τεχνητά νευρωνικά δίκτυα και υβριδικά μοντέλα που συνδυάζουν τα νευρωνικά δίκτυα και τη διαδικασία της συσταδοποίησης των φορτίων. Επιπρόσθετα, γίνεται διερεύνηση της συσταδοποίησης στη διαμόρφωση δυναμικών τιμολογίων της ηλεκτρικής ενέργειας. Η δυναμική τιμολόγηση αποτελεί βασικό άξονα της απόκρισης της ζήτησης. Στη παρούσα διατριβή η εφαρμογή μέτρων απόκρισης της ζήτησης γίνεται από ένα προμηθευτή, με απώτερο στόχο τη μεγιστοποίηση της κερδοφορίας σε περιβάλλον ανταγωνιστικής αγοράς. Οι ενέργειες του προμηθευτή μέσα στην αγορά προσομοιώνονται μέσω ενός μοντέλου που εξομοιώνει την απόκριση της ζήτησης των καταναλωτών στα δυναμικά τιμολόγια, προσδιορίζει το βέλτιστο μηχανισμό κάλυψης του φορτίου και εξετάζει την επίδραση διάφορων παραγόντων στην κερδοφορία.