Psikonöroimmünoloji ve Multifaktöryel Psikodermatolojik Hastalıklar

Abstract

ÖzetPsikonöroimmünoloji beyin, nöro-endokrin sistem ve immün sistem aras›nda nöropeptitler ve hormonlar arac›l›¤›yla kurulan dinamik iliflkileri araflt›ran yeni bir çal›flma disiplinidir. Mental ve psiflik faktörlerin immün sistemi ve sonuçta genel sa¤l›¤› ne flekilde etkiledi¤ini aç›klamay› hedeflemektedir. Deri immün ifllevlerin yürütülmesinde kritik bir role sahip bir organd›r; iç ve d›fl stresörlere yan›t veren ve birbiriyle son derece uyumlu çal›flan hücre topluluklar›n› içermektedir. Derideki immün sistem hücre-lerinin ve ifllevlerinin etkilenmesiyle ortaya ç›kan hastal›klarda psiflik stres beyin, sinir sistemi ve endokrin sistemi de kapsayan karmafl›k olaylar örüntüsü yaratmakta, hastal›¤›n ortaya ç›k›fl›, seyri ve tedaviye yan›t›n› ödemli ölçüde etkilemektedir. Bu makalede psikojen faktörlerin deriyi nas›l etkiledi¤i ve hangi sistemleri harekete geçirdi¤i ve psiflik stresin etkiledi¤i belli bafll› dermatolojik hastal›klar›n gözden geçirilmesi amaçlanm›flt›r. SummaryPsychoneuroimmunology is a new discipline which searches dynamic relationship between mind, neuroendocrin system and immune system that is organized via neuropeptides and hormones. It aims to investigate and explain how mental and psychic factors affect immune system and ultimately general health. The skin is an organ which has a critical immune function, and also has cell populations to respond to both intrinsic and extrinsic stressors in a coordinated manner. Psychic stress creates an array of complex events involving the brain, nervous system and immune system in cutaneous diseases in which immun system cells and their functions are affected. It has been aimed to review how psychic stress influences the skin and which systems are driven and also which main dermatologic diseases are involved in this context. (Turkderm 2010; 44 Suppl 1: 10-5) Key Words: Psychoneuroimmunology, psychosomatic diseases, psoriasis, vitiligo, alopecia areata GiriflPsikolojik ve sosyal faktörler genel olarak hastal›klar›n ortaya ç›k›fl›n›, geliflmesini ve iyileflmesini genel olarak psikososyal yap›lanma ve sa¤l›kla iliflkili davran›fllar olmak üzere iki flekilde etkiler: Psikososyal yap›lanma mental sa¤l›k, kiflilik ve duygudurum özellikleri ile sosyal iliflkileri kapsar; kiflinin yaflam olaylar› ve stresörleri alg›lama ve yorumlama tarz›n› flekillendirirken stresör-lere verece¤i yan›t› belirler. Sa¤l›kla ilgili davran›fllar ise egzersiz, beslenme, sigara ve alkol kullan›m› gibi davran›fllar› kapsar ve psikososyal etmenlerle birlikte kiflinin sa¤l›¤›n› etkiler. Biyopsikososyal modele göre tüm bu etmenler bireyin genetik veya yap›sal karakteristikleri ile etkileflime girerek belli hastal›klara zemin haz›rlar (diyatez). Buna göre hastal›¤a uygun genetik predispozisyon stresli olayla karfl›laflana dek gizli kal›r. Biyopsikososyal model psikosomatik t›bb›n temel kavramlar›ndan olup bireyin psikolojisi ile beden sa¤l›¤› aras›ndaki karfl›l›kl› etkileflimi anlamada yarar sa¤la-maktad›r [1][2][3][4] . Psikonöroimmünoloji sinir sistemi, endokrin sistem (hormonlar) ve imm...