Przymus wyborczy w Australii

Abstract

1. Australia może się szczycić wieloma niezaprzeczalnymi osiągnięciami w kształtowaniu, od drugiej połowy XIX wieku w koloniach, a od początku XX wieku w warunkach państwa federalnego, demokratycznego modelu rzą-dzenia. Nierzadko wprowadzane w niej rozwiązania miały charakter nowatorski, oryginalny, czy też były jednymi z pierwszych na świecie; potwierdzały one trafność sformułowanej przez Adhémara Esmeina opinii o tym państwie jako "krainie ryzykownych eksperymentów" [Esmein: 276]. Nadzwyczaj dużo takich rozwiązań przyjęto z myślą o demokratyzacji systemu wyborczego. W australijskiej literaturze przedmiotu można spotkać się z przeświadczeniem, iż: "żadna nowoczesna demokracja nie wykazała większej gotowości do eksperymentowania z różnymi metodami wyborczymi niż Australia" [Mackerras, McAllister 1999: 218], czy też, że "w żadnej innej demokracji liberalnej […] permutacje i kombinacje reform wyborczych nie były tak znaczne" [Goot 1985: 179]. Wydaje się być celna konstatacja, że jest ona "przykładem społe-czeństwa osadników, w którym instytucje demokratyczne nie były tylko kopiowane z władzy kolonialnej, ale także projektowane i rozwijane niezależnie, z nowymi pomysłami na wybory i głosowanie" [Reilly 2016: 2].Uwagę badaczy z całego świata przykuwa zwłaszcza ustanowiony w Australii prawny obowiązek głosowania, zwany przymusem wyborczym. Przyczyną tego zainteresowania jest nie tylko to, że była ona jednym z pionierskich państw w tym zakresie. ale również udane rezultaty stosowania tego typu przymusu oraz niezwykle duże dla niego poparcie społeczne, świadczące o tym, że "obowiązkowe głosowanie stało się wysoce akceptowanym elementem australijskiej kultury politycznej" [Twomey 2013: 287]. W samej Australii z dumą bywa oceniane jako "najbardziej sprawny, efektywny i sprawiedliwy * Dr hab., prof. nadzw., Katedra Prawa Konstytucyjnego, Wydział Prawa, Uniwersytet w Białymstoku, kryszen@uwb.edu.pl. "Studia Wyborcze", tom 24, 2017