Proweniencja oraz funkcja teorii kosmologicznych następstw niesprawiedliwych rządów w zwierciadle Jonasza z Orleanu (ok. 780-843)

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie popularnej pośród moralistów karolińskich VIII i IX w. idei, mówiącej o kosmologicznych konsekwencjach królowania. Przekonanie o tym, że grzechy króla mogą zagrozić całej społeczności było szczególnie silnie akcentowane w piśmiennictwie o charakterze wzorcotwórczym oraz napominającym. Tym samym motyw ten odnajdujemy w tak licznie powstających w czasie panowania Karola Wielkiego (747-814) i Ludwika Pobożnego (778-840) listach do władców oraz zwierciadłach. Podstawą podjętych w pracy analiz jest zwierciadło książęce (speculum principis) – De institutione regia - które ok. 831 r. biskup Orleanu Jonasz napisał dla cesarskiego syna Pepina I, króla Akwitanii (797-838). W III rozdziale tego dzieła zawarta została swoistego rodzaju kosmologiczna reguła władzy, zgodnie z którą pomiędzy kondycją cnót panującego a stanem jego ziemi i ludzi istniała ścisła i szczególna korelacja. Niesprawiedliwy król burzył bowiem równowagę kosmosu. Sprowadzał na swój lud klęski żywiołowe, choroby oraz śmierć. Autorka skoncentruje się na omówieniu proweniencji owej kosmologicznej idei współzależności pomiędzy sprawiedliwością króla i porządkiem kosmosu. Odniesie się również do jej roli w retoryce, którą przyjął Jonasz z Orleanu. W artykule – komparatystycznie - przywołane zostaną także inne zwierciadła karolińskie, podejmujące temat kosmologicznych konsekwencji królowania.