Preschool Teachers' Metaphoric Perceptions on the Concept of "Difficult Child"

Abstract

Bu araştırmada, okul öncesi öğretmenlerinin “zor çocuk” kavramına ilişkin zihinsel imgeleri (metaforları) incelenmiştir. Bu genel amaç çerçevesinde; öğretmenlerin bu kavrama yönelik sahip oldukları metaforların neler olduğu, bunların ortak özellikleri bakımından hangi kavramsal kategoriler altında gruplandığı, bu kavramsal kategorilerin öğretmenlerin meslekteki deneyim yılları ve çalıştıkları yaş grubu açısından nasıl bir dağılım gösterdiği araştırılmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim (fenomenoloji) modeline göre oluşturulan çalışmanın katılımcı grubunu, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında İstanbul’da Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi ve özel öğretim kurumlarında görev yapan 230 okul öncesi öğretmeni oluşturmuştur. Katılımcı öğretmenler, amaçlı örneklem yöntemlerinden “kolay ulaşılabilir durum örneklemesi” yoluyla belirlenmiştir. Araştırmanın verileri ‘‘Öğretmen Görüşme Formu’’ kullanılarak elde edilmiştir. Veriler içerik analizi tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, okul öncesi öğretmenlerinin ürettikleri metaforlar değerlendirildiğinde katılımcıların zihinlerinde “zor çocuk” kavramının geniş bir anlam çeşitliliğine sahip olduğu görülmüştür. Okul öncesi öğretmenlerinin “zor çocuk” kavramına yönelik ürettikleri 135 metafor, sekiz kavramsal kategoride toplanmıştır. Bu kavramsal kategoriler içerisinde ‘‘Çözülmesi zaman alan çocuk’’ kategorisinin en fazla metafor üretilen kategori olduğu tespit edilirken, bunu ‘‘Problem yaratan çocuk”, ‘‘Şekillendirilebilen çocuk” ve ardından ‘‘İlgi ve bakıma muhtaç olan çocuk’’ kategorileri izlemiştir. Okul öncesi öğretmenlerinin “zor çocuk” kavramına ilişkin algılarını anlamada metaforların etkin bir araştırma aracı olarak kullanabileceği görülmüştür. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular doğrultusunda öneriler geliştirilmiştir.