Poznawanie Dedeciusa. Teksty i spotkania

Abstract

hat sich innerhalb der 20 Jahre seiner Existenz (ein weiteres Jubiläum!) von einem einzig auf Dedecius gerichteten Archiv zu einem Archiv der deutsch-polnischen Literaturübersetzer*innen gewandelt und beherbergt gegenwärtig acht Vor-und Nachlässe im Umfang von mehreren hundert Regalmetern. Domyślałem się wtedy, że dobierając wiersze, Dedecius nie opierał się na intuicji miłośnika poezji, lecz realizował pewną koncepcję antologii. Wskazywał na to choćby wyróżniony w niej "Epilog", w którym znalazł się jeden tylko wiersz: Ars Leopolda Staffa -swoiste credo twórcy-klasycysty. Wiemy dziś doskonale, że Dedecius, miłośnik muzyki, komponował swoje tomy, zwracając uwagę na koloryt estetyczny, treści ideowe, a także rezonans wśród czytelników. Radził się często i chętnie (zwłaszcza na początku swej kariery9), ale swe dzieła układał samodzielnie, zwracając uwagę na harmonię zestawianych ze sobą głosów10. Praca antologisty była dlań ściśle związana z pracą tłumacza. Napisał: "Wer übersetzt, anthologisiert, sammelt, sucht mehrere Antworten zugleich, in der Hoffnung, es könnte eine darunter sein, die weiterhilft"11. Wielość poetyckich wypowiedzi ujętych w jednej monograficznej formie koresponduje tu z wielością możliwych odpowiedzi na zadane przez oryginał pytanie, z których tłumacz musi wybrać jedną właściwą. Myśl tę uzupełniłbym inną, dość oczywistą: układanie antologii i tłumaczenie wyzwala podobną radość, będącą radością wyboru, selekcji, która ma zawsze charakter zawłaszczającej, afirmującej nietzscheańskiej interpretacji amorficznego materiału. Sądzę, że radość tę dostrzec też można wyraźnie w twórczości Czesława Miłosza12. 3.Pierwszy raz miałem okazję spotkać Karla Dedeciusa osobiście podczas wspomnianej już podróży studyjnej tłumaczy literatury niemieckojęzycznej, sfinansowanej przez Robert Bosch Stiftung. Opieki nad nami podjął się Manfred Mack z DPI, a oczywistym punktem kulminacyjnym programu była wizyta w Instytucie i spotkanie z jego dyrektorem, "Czarodziejem z Darmstadt". Młodsi spośród nas byli onieśmieleni. Układaliśmy w głowie odpowiedzi na ewentualne pytania Dedeciusa dotyczące 8