Podmiotowość i prawa narodów w dyskursie wartości i postaw

Abstract

Współczesne procesy globalizacji potwierdzają, iż nie są wyłącznie jednorodnym i jednokierunkowym fenomenem cywilizacyjnej homogenizacji, postępujących powiązań i wszechstronnej medializacji. Nasilająca się mobilność oraz interakcja osób i grup spowodowały odwrotną wręcz dynamikę różnicowania, pluralizacji, ale także ożywienia świadomości, tożsamości oraz poczucia praw kulturowych zarówno starych, jak i nowych wspólnot kulturowych. Umiejętność artykulacji i rozwoju owych praw jako atrybutów podmiotowości kulturowej współzależy jednak od wielu komponentów kompetencji i postaw aksjologicznych uczestników dyskursu, jaki dokonuje się na bardzo różnych poziomach, począwszy od mikro- do makrostruktur społecznych. Szczególną rolę zajmują wśród nich wspólnoty narodowe. Charakteryzują się bowiem najbardziej złożonym powiązaniem struktur czysto symbolicznych i instytucjonalnych, dziedziczonych i tworzonych, afektywnych i poznawczych. Ich kulturowa kondycja zależy od stopnia uwikłania w procesy redukcji kulturowych świata współczesnego, które zamieniają wartości na potrzeby, osoby na jednostki, dziedzictwo na impresje, mądrość na informację, poznanie na doznanie, treści na wrażenia. Od zdolności pokonania tych redukcji zależy stopień postrzegania realności bytu narodu, siły jego tożsamości, potencjałów rozwojowych oraz szans na twórczą odpowiedź wobec wyzwań współczesności.