Petrol Fiyatının Dış Ticaret Üzerindeki Asimetrik Etkisi: Türkiye’den Kanıtlar

Abstract

1980’lerden itibaren ekonomik liberalleşme anlayışını benimseyen Türkiye, uluslararası ticarette önemli bir aktör haline gelirken ihracat yoluyla ekonomik büyüme ve kalkınma yolunda çok önemli kazanımlar elde etmiştir. Bununla birlikte, ülkenin petrol ve doğalgaz bakımından dışarıya bağımlı olması bir yandan ekonomiyi petrol şokları karşısında kırılgan hale getirip istikrarsızlığa sevk ederken diğer yandan ekonomik dengesini bozulmasına neden olmaktadır. Bu noktada, petrol fiyatlarının dış ticaret üzerindeki etkilerini belirlemek ekonominin zayıf yönleri hakkında daha sağlam bilgi edinmek ve uygun politikalar geliştirmek açısından önem arz etmektedir. Çalışmada bu amaçla ekonometrik analizler yürütülmüştür. Ancak konuyla ilgili önceki araştırmalardan farklı olarak petrol fiyatının dış ticaret üzerindeki asimetrik etkisinin varlığı ve doğası üzerine odaklanılmıştır. Elde edilen bulgular Türkiye’nin dış ticaretinin hem ihracat hem ithalat açısından genel olarak petrol fiyatındaki artışlardan pozitif yönde etkilendiğini ortaya koymaktadır. Asimetrik etkileşim dikkate alındığında ise ihracat açısından toptan-perakende ticaret ile imalat sanayiinde, ithalat bakımından ise tarım dışında diğer sektörlerde uzun vadeli asimetrinin varlığına dair kanıtlar elde edilmiştir. Asimetrik ilişkiyi araştıran modellerde de petrol fiyatının dış ticarete pozitif etkisi genel olarak doğrulanmıştır.