Pazarlama Faali̇yetleri̇ni̇n İzleri̇ni̇ Eski̇ Asur Ti̇careti̇nde Aramak: Kültepe Tabletleri̇ne İli̇şki̇n Yazin Üzeri̇nden Bi̇r Yeni̇den Okuma

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Eski Asur Ticaret Dönemi'nde (M.Ö. 1930-1700) Pazarlama Tarih (PT) araştırmasına konu olabilecek faaliyetlerin bulunup bulunamayacağını, Kültepe buluntularına ilişkin yazın üzerinden yeniden okumak ve tartışmaktır. Bu dönemin tercih edilme nedeni, Kayseri Kültepe kazılarında, ilgili döneme ait ekonomik/ticari yapı ve ilişkiler hakkında tutarlı yorum yapmayı sağlayabilecek yazılı belge bulunmasıdır. Bu açıdan çalışmada, Kültepe buluntularına ilişkin tarih, ekonomi tarihi ve işletmecilik alanlarıyla ilgili çalışmalar taranarak, PT yazınında ağırlıklı olarak kullanılan teoriler (değişim, makro pazarlama, pazarlamanın aracı işlevleri, markalanma) üzerinden yeniden yorumlanır. Çalışmanın temel katkısı, pazarlama faaliyetlerine yönelik öncel uygulamaların Eski Asur Ticaret döneminde kullanılmış olabileceğine ilişkin yazın destekli yorumlar yaparak, pazarlama alanındaki anaakım tarihsel panoramaya ilişkin çerçeveyi genişletme çabası olarak gösterilebilir.

Anadolu'da tarih öncesi dönemdeki sosyoekonomik faaliyetlerin pazarlama tarihi açısından önemi

“…Günümüzde gerçekleştirilen, pazarlama tarihi ile ilgili çalışmalar modern pazarlama teorisi ışığında değerlendirilmektedir. Literatürde mevcut çalışmaların da ilgili dönemlere ait yazılı metinleri pazarlamanın 'değişim' özelliğine, makro pazarlama koşullarına ve pazarlamanın aracı işlevleri üzerinden yorumlayarak bilgi üretip, aktardıkları görülmektedir (Geniş, 2022). Gerçekleştirilen bu çalışmada da söz konusu bu üçlü yaklaşım esas alınarak, Anadolu'nun tarih öncesi dönemiyle ilgili arkeolojik bulgularla kanıtlanıp, literatüre aktarılmış çalışmalar incelenerek, pazarlama açısından ve pazarlamanın tarihi ve öncül pazarlama faaliyetleri açısından taşıdığı anlam üzerinde durulmuştur.…”

“…Asurlu tüccarların gerek ulusal gerekse uluslararası pazarlama için önemli olan dağıtımda aracı olarak komisyonculuk görevini üstlendiği, Anadolu'da talebi yüksek ürün konusunda bilgi sahibi olup, bu ürünün tedarikini ve taşınmasını sağlamak üzere harekete geçip, malı üreticisinden tedarik ettikleri , bu ürünlerin taşınma ve hırsızlık dahil her türlü riskini üstlenerek tüketicilerin istedikleri yer ve zamanda teslim etmeyi amaçladıkları anlaşılmaktadır (Erol, 2022) ki bu da pazarlamanın 'middlemen' işlemini yerine getirmek üzere hareket ettikleri şeklinde açıklanabilir (Geniş, 2022). Asurlu ticaret kolonilerinin merkezi olan Kültepe Kanişte bulunan yirmi üç binden fazla çivi yazılı belge sayesinde o dönemin sosyal, siyasi, kültürel ve ekonomik yapısı hakkında detaylı bilgi sahibi olunabilmektedir.…”

“…Shaw (1995) da pazarlama sisteminin ortaya çıkması için gerekli makroekonomik koşulların Antik Yunan toplumunda oluştuğunu ileri sürmüş ve "Platon'un pazarlama sisteminin sosyoekonomik temelini gelecekteki makro pazarlama düşüncesine ışık tutacak, sağlam ve sistematik bir çerçevede incelediğini" (s.19) belirtmiştir. Ancak, ekonomi tarihi literatüründe, ilk pazar sisteminin, Antik Mezopotamya'da görüldüğüyle ilgili çalışmalar mevcut (Geniş, 2022) olup, Kestane (2015) ve Wengrow (2008) da çalışmalarında bu görüşü desteklemişlerdir. Radner (2019: 3), "Asur tarihinin M.Ö.…”