Özolguların Türkçeden Rusçaya Çevirisi Sorunu

Abstract

Çeviri etkinliği, biçem, sözdizimi ve anlam parçacıklarından meydana gelmiş kaynak metni, anılan unsurların hedef dildeki eşdeğerleriyle yeniden oluşturmak olarak tanımlanabilir. Çeviri etkinliği basitçe bu şekilde tanımlansa da çeviriyi güçleştiren birçok unsur bulunmaktadır. Bunların başında da özolgular sayılabilir. Zira özolgular çevrilemez sözcük ya da sözcük grupları anlamına gelir. Özolguların çevrilemez olmasının temel nedeni bu sözcük ya da kavramların sadece bir kültürde bulunmasıdır. Çevirmenler, en başta karşılarına çıkan özolguları tespit etmekle yükümlüdürler. Ancak ondan sonra özolguların çevirisinde ne tür bir yol izleneceği konusunda kafa yorabilir ve çözümler ortaya koyabilirler. Kültüre has birimler olarak özolgulara en fazla rastlanan metinlerden biri masallardır. Türk masalları birçok farklı kültürden esintiler taşısalar da, Türk kültürünün en güzel taşıyıcılarından biri olarak kabul edilirler. Masallarda Türk kültürüne özgü günlük yaşam, inanışlar, birey toplum ilişkisi, örf ve adetler gibi pek çok alana ait kültürel unsurları gözlemlemek mümkündür. Masalların Türk kültüründeki yeri dikkate alınarak çalışmamızda Oğuz Tansel'e ait Al'lı ile Fırfırı adlı masallar kitabının Rusçaya çevirisi incelendi. Eserde geçen özolguların çevirmen tarafından hangi yöntemler izlenerek aktarıldığı araştırıldı. Özolguların sınıflandırılması konusunda Batı'da da sıkça başvurulan S.İ. Vlahov ve S.P. Florin'in [Çeviride Çevrilemeyen] (Neperevodimoye v perevode) adlı çalışmasından yararlanıldı. Karşılaştırmalı bir yöntem izlediğimiz çalışmamız sonucunda özolguların çevrisinde en çok yaklaşık anlam çevirisinin uygulandığını tespit ettik. Bununla birlikte diğer yöntemlerden de örnekler incelenmiştir.