Osmanlı Arşivlerine Göre Birinci Dünya Savaşı Başlarında Anadolu’da Ermenice Yayımlanan Gazetelere Dair Bazı Tespitler

Abstract

19. yüzyılın ikinci yarısında başlayan ayrılıkçı Ermeni hareketleri de aynı dönemde artmaya başlamıştır. Birinci Dünya Savaşı’na nasıl ve neden katıldığı halen tartışılan Osmanlı Devleti’nin (İttihat ve Terakki Hükümeti) uğraşmak zorunda kaldığı meselelerden birisi de Ermeni olaylarıdır. Yabancı devletlerin etkisiyle meselenin çok daha farklı bir aşamaya gelmesini önlemek için Osmanlı Devleti bazı tedbirler almıştır. Tedbirler kapsamında, İstanbul dışında yayın yapan Ermenice gazetelerin yayımlanması yasaklanmıştır. Bir devlet refleksi olarak görülebilecek bu gazete kapatma meselesine dair Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivindeki belgelere dayanarak bazı tespitler yapılmıştır. İstanbul’un hariç tutulduğu çalışmanın odaklandığı süreç Birinci Dünya Savaşı’nın arifesi ve ilk yılıdır. Tablolar eşliğinde Birinci Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde ve devam eden günlerde Ermenice neşredilen süreli yayınların durumu ortaya koyulmaya çalışılmıştır.