Oskar Lange i debata kalkulacyjna. Spojrzenie po latach

Abstract

Celem artykułu było przyjrzenie się słynnej debacie Oskara Langego z reprezentantamiAustriackiej Szkoły Ekonomii i krytyczna rekonstrukcja argumentów obu stron w świetlewspółczesnej wiedzy ekonomicznej. Oskar Lange początkowo uznawany za zwycięzcędebaty po krytyce Friedricha Hayeka i upadku realnego socjalizmu stał się przegranymreprezentującym niewłaściwe podejście metodologiczne oparte na dorobku szkoły neoklasycznejw ekonomii. Uważna egzegeza esejów uczestników debaty i nowe koncepcjeekonomiczne pozwalają jednak na zniuansowanie powyższych wniosków. Po pierwsze,Mises nie udowodnił niemożliwości istnienia gospodarki niekapitalistycznej – „obalił” tylkostworzony przez samego siebie karykaturalny model gospodarki socjalistycznej, którynie miał wiele wspólnego z rzeczywistymi propozycjami ekonomistów marksistowskich.Po drugie, argumentacja Hayeka zawiera w sobie niespójności i jak pokazuje współczesnawiedza jej wartość ma dość ograniczony historycznie charakter. Tezy Langego okazały siębłędne głównie z powodu zapożyczeń z liberalnej, neoklasycznej teorii ekonomii. Jednakw świetle współczesnej jego ostateczne wnioski, które głoszą, że poprawne funkcjonowanierynku w gospodarce socjalistycznej jest głównie problemem technologicznym powiązanymz kwestią demokratycznej kontroli nad środkami produkcji, w świetle współczesnej wiedzywydają się być bardzo aktualne. Wobec tego debata kalkulacyjna wciąż jest otwartąkwestią.