Osadnictwo obcoplemienne i obcoetniczne w okolicach Opatowa i Sandomierza we wcześniejszym średniowieczu w świetle źródeł archeologicznych i toponomastycznych

Abstract

By the end of the 10th century, the area of Opatów and Sandomierz was probably inhabited by a small tribe whose name has not been recorded in written sources. The establishment of a gord in Zawichost Podgórze before the end of the 9th century coupled with the emergence of a local cluster of pyre kurgan grave fields may be evidence of the arrival of new settlers from an area east of the Vistula. Inclusion of the Sandomierz area into the domain of the Wielkopolska Polans in the late 10th century resulted in disappearance of the existing tribal settlement structures which were replaced by new ones. This was related to the arrival to this area of individuals and groups representing the new Piast dynasty rule who came from other parts of the country or even from abroad. They included warriors from the ducal team, craftsmen, merchants as well as settlers relocated voluntarily or by force, possibly captives. As they represented different cultural traditions, their appearance has been well documented in archaeological sources. It also seems to be confirmed in toponymy. On top of the biggest number of Wielkopolska newcomers from the heart of the Piast dynasty domain, in the vicinity of Sandomierz and Opatów there could have also operated merchants related to the broadly defined Scandinavian and Russian culture as well as nomadic tribes, most probably Hungarians. The latter could have arrived as warriors, members of the ducal team, merchants or captives.

Węgrzy w Małopolsce w X-XII wieku w świetle źródeł toponomastycznych i archeologicznych

“…3) (por. Bajka i Florek 2016;Florek 2017). W ich trakcie znaleziono miedzy innymi: srebrną aplikację z wyobrażeniem twarzy ludzkiej, sześć wykonanych z brązu sercowatych aplikacji rzemienia, być może z zapięcia sakwy, również wykonane z brązu dwie małe zawieszki dzwoneczkowate, sprzączkę i okucie końca rzemienia oraz dwa żelazne groty strzał: jeden z trzpieniem i romboidalnym liściem, drugi z trzpieniem i liściem w obrysie zbliżonym do trapezu (ryc.…”

“…5). Zabytki te, z wyjątkiem grotu strzały, mają liczne analogie na wielu stanowiskach z ziem polskich, z Rusi, ze Skandynawii i Kotliny Karpackiej, w tym także łączonych z Węgrami (por.Dekówna 1982, s. 85-90; Kóčka-Krenz 1993, s. 161 i n.;Florek 2017; 2018a; 2020; tam dalsza literatura). Na przykład dwie podobne srebrne zausznice winogronowate zostały odkryte w grobie nr 2 na wspomnianym cmentarzysku staromadziarskim w Przemyślu(Koperski 2004, s. 87;…”