Organik Tarımda Pazarlama Stratejileri: Tedarikçi Seçim Kriterleri ve Etkinlik Analizleri

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı seçilmiş illerde organik tarım pazarlama kanallarında yer alan tedarikçilerin seçim kriterleri ve etkinliklerinin araştırılmasıdır. Bu amaca yönelik olarak her bir ürün grubundan oransal örnekleme yöntemine göre belirlenen 219 organik tarım üreticisi ve 212 organik tarım ticareti yapan işletme ile görüşülmüştür. Bu görüşmeler sırasında toplanan veriler yardımıyla tedarikçi seçim kriterlerini belirlemek için Analitik Ağ Süreci (AAS) ve tedarikçilerin etkinliklerini belirlemek için Veri Zarflama Analizi (VZA) modelleri kullanılmıştır. Yapılan analizde 11 ana ve 8 alternatif kriter belirlenmiş olup üreticiler tarafından en çok tercih edilen ve en uygun belirlenen tedarikçi e-pazar işletmesidir. Üreticiler tedarikçileri seçerken ilk olarak fiyatı dikkate alırken, işletmelerin finansal yapısı, ödeme şekli, güven ve kalite gibi kriterleri de dikkate almaktadır. Araştırmada tedarikçilerin etkinlik seviyeleri incelenmiş ve ortalama teknik etkinlik 0.745 olarak hesaplanırken kaynak kullanım etkinliği 0.728, ekonomik etkinlik 0.519, saf teknik etkinlik 0.859 ve ölçek etkinliği 0.864 olarak saptanmıştır. Teknik etkinliği en yüksek işletmenin sanayi, ekonomik etkinliği en yüksek işletmenin ise e-pazar işletmesi olduğu görülmektedir. Ayrıca işletmelerin %8.01’i tam teknik etkinliğe ulaştığı ve işletmelerin alım miktarını 1.358 kg, personel sayısını 4.3 kişi, fire miktarını 1.978 kg, depolama kapasitesini 9.332 kg ve nakliye sefer sayısını 8.1 kez azaltıldığı takdirde aynı pazarlama marjına ulaşabileceklerdir. Sonuç olarak organik tarım yapan üreticiler için en uygun pazarlama kanalının e-pazar işletmesi olduğu belirlenmiş ve pazarlama stratejilerinin oluşturmasına yönelik öneriler sunulmuştur.