Onomastyczna analiza dyskursu

Abstract

<p>Celem artykułu jest syntetyczne omówienie metody analizy dyskursu w perspektywie onomastycznej. W naszym ujęciu nazwy własne to nie tylko znaki językowe – to również konstrukty społeczne, często silnie zideologizowane, wchodzące w rozliczne relacje tekstowe i dyskursywne. Nazwy tak pojmowane odgrywają często kluczową rolę w (re)konstruowaniu rzeczywistości społecznej. Dzięki takiej orientacji metodologicznej mogą one stanowić dobre narzędzie do identyfikacji, ujawnienia i interpretacji kluczowych aspektów dyskursu. Użycie nazw – takich a nie innych – nie jest w naszym rozumieniu przypadkowe, ale odsłania ważne dla aksjologii i ideologii danego dyskursu obiekty. Proponowana przez nas metodologia powinna zapewnić instrumentarium służące do analiz wszystkich sfer onimicznych (kategorii nazewniczych). W tekście naszkicowane jest teoretyczne tło metody, a także pokazana propozycja postępowania badawczego w ramach onomastycznej analizy dyskursu (OAD). Wskazane zostały również przykładowe domeny analiz: typy dyskursów i przyporządkowane im kategorie nazewnicze.</p>

Nazwy Galicja i Małopolska w okresie ustalania granicy wschodniej Drugiej Rzeczypospolitej (na przykładzie „Gazety Lwowskiej” z lat 1918-1923)

“…Badaczka uwypukliła inny sens terminu identyfikacja -utożsamianie się z grupą, dla której nazwa staje się symbolem, nośnikiem pewnej treści i hasłem wzywającym do działania. To, że nazwy służą działaniu, podkreślają wielokrotnie autorzy cytowanej powyżej pracy (Rutkowski i Skowronek, 2020). Mariusz Rutkowski zwraca uwagę, że toponimy pozwalają nie tylko zapanować nad przestrzenią fizyczną, lecz pokierować odpowiednio ideologiami i przekonaniami; stanowią one narzędzie "sprawowania władzy" (Rutkowski, 2021, s. 247).…”

Nazwy własne jako tworzywo gier językowych w internetowych przekazach reklamowych — na przykładzie sieci sklepów LIDL

“…Zauważyć należy, że w przeciwieństwie do omówionych w stanie badań prac, w których modyfikacja nazw własnych służyła wydobyciu negatywnego wartościowania (por. Bogdanowicz, 2017;Kudra, 1997Kudra, , 2001Rutkowski, 2003;Rutkowski, Skowronek, 2020), gra z onimami w internetowych tekstach reklamowych ma nobilitować promowany produkt i wywoływać pozytywny stosunek potencjalnego nabywcy do przedstawianych w facebookowych wpisach towarów.…”

Ulotki propagandowe z okresu II wojny światowej jako specyficzna forma komunikacji politycznej i łączności władz z obywatelami. Analiza wybranych zjawisk tekstowych, pragmatycznych i stylistycznych

“…W wielogłosowym dyskursie przeplatają się liczne onimy, które tracą swą funkcję nominatywną, stając się kondensatem konotacji, symboli, a nawet znaków pamięci -zbiorowej ikonologii (por. Rutkowski, Skowronek 2020;Niewiara 2010Niewiara , 2020 26 . 24 Tym samym odwołuję się do koncepcji zaproponowanej przez W. Chlebdę, który zauważa, że nazewnictwo geograficzne nie służy wyłącznie lokalizowaniu (identyfikowaniu) miejsc i obiektów w rzeczywistej przestrzeni fizycznej i ludzkiej, ale przede wszystkim stanowi "zbiór mentalnych reprezentacji" wyobrażeń o przestrzeni.…”