Okul Öncesi Eğitimde Yazı Farkındalığına Yönelik Öğretmenlerin Sınıfta Yaptıkları Çalışmaların İncelenmesi

Abstract

Okul öncesi eğitim sürecinde yazı farkındalığına yönelik becerilerinin desteklenmesi ve geliştirilmesi, çocukların okuma-yazmayı öğrenmedeki başarıları üzerinde oldukça önemli görülmektedir. Araştırmada okul öncesi eğitimde yazı farkındalığını kazandırmaya yönelik yapılan çalışmaların incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı araştırmada çalışma grubu kolay ulaşılabilir durum örneklemi ve ölçüt örneklem yöntemlerine göre belirlenmiştir. Araştırmanın yapılacağı okullar kolay ulaşılabilir durum örneklemine göre Eskişehir İli merkez ilçelerinde bulunan bir bağımsız anaokulu ve bir ilkokulda anasınıfları olarak belirlenmiştir. Ölçüt örneklem yöntemine göre ise belirlenen okullarda görev yapan öğretmenlerin 5 yaş grubu öğretmeni olması ölçüt olarak belirlenmiş ve 12 okul öncesi öğretmeni araştırmaya katılmıştır. Araştırmada nitel araştırma veri toplama yöntemlerinden gözlem, görüşme ve doküman analizi yöntemleri kullanılmıştır. Sınıfların yazı farkındalığına yönelik kullanımının ve materyallerinin belirlenmesinde gözlem, öğretmenlerin hazırladıkları planların incelenmesinde doküman analizi ve öğretmenlerin yazı farkındalığına yönelik görüşlerinin belirlenmesinde görüşme yöntemi kullanılmıştır. Sınıfların yazı farkındalığına yönelik sahip olduğu özelliklerin belirlenmesinde gözlem yapılmış ve araştırmacılar tarafından geliştirilen gözlem formu kullanılmıştır. Öğretmenlerin Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak ayları olmak üzere aylık ve günlük planları alınmış ve yazı farkındalığına yönelik yapılan çalışmalar doküman olarak incelenmiştir. Öğretmenlerin yazı farkındalığına yönelik görüş ve önerileri yüz yüze görüşmeler yapılarak alınmıştır. Elde edilen veriler doküman haline getirilmiş ve araştırmanın alt amaçları doğrultusunda betimsel analiz yöntemi ile incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda okul öncesi sınıflarda yazı farkındalığına yönelik birçok materyalin bulunduğu; bu materyallerin çocukların gelişimsel özelliklerine uygun olduğu; fakat sınıflarda uygun şekillerde konumlandırılmadığı gözlemlenmiştir. Okul öncesi öğretmenlerin planlarında en fazla bütünleştirilmiş etkinlikleri tercih ettikleri, bu etkinliklerde en fazla “Küçük kas kullanımı gerektiren hareketleri yapar.” kazanımına yer verdikleri tespit edilmiştir. Yapılan görüşmelerde ise öğretmenlerin yazı farkındalığını geliştirmeye yönelik çalışmalarında büyük grup etkinliklerini tercih ettikleri ve yazı farkındalığını geliştirmek için en fazla kalem tutma becerisinin kazandırılmasını ifade ettikleri görülmüştür. Öğretmenlerin yazı farkındalığına yönelik ise doğrudan ilgili kazanımlara değinmedikleri görülmüştür. Öğretmenler çoğunlukla okul öncesi dönemde yazı farkındalığının desteklenmesi gerektiğini ifade etmiş ve yazı farkındalığını desteklemeye yönelik dokuz farklı öneride bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar alan yazında tartışılmıştır.