Öğretim Programlarında Değerler: Hayat Bilgisi Dersi Örneği

Abstract

ÖZİlkokulun ilk üç senesinde okutulmakta olan Hayat Bilgisi Dersinin temel amaçlarından birisinin olumlu kişilik özellikleri kazandırmak olduğu dikkate alındığında, dersin değerler eğitimi açısından önemi artmaktadır. Bu açıdan değerlendirildiğinde, öğretim programlarının değerlere ne ölçüde yer verdiğinin bilinmesi gerekmektedir. Bu çalışma, 1926'dan günümüze kadar hayat bilgisi derslerine ait programlarda değerlerin / değer ifadelerinin ne ölçüde yer aldığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Tüm hayat bilgisi programlarına matbu ya da Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı web sitesinden ulaşılmıştır. Program ögeleri içerisinde değer ifadelerinin ne ölçüde yer aldığı incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda tüm programların belli ölçülerde değerler / değer ifadelerine yer verdiği, son üç program olan 2018, 2017 ve 2015 programlarında açıktan değer vurgularının yapıldığı sonuçlarına ulaşılmıştır. A B S T R A C TConsidering that one of the main objectives of the Life Science lesson which is being taught in the first three years of primary school is to acquire positive personality traits, the importance of this lesson is increasing. When assessed in this respect, it is necessary to know how much the curricula provide for the values. This study was conducted to determine the extent to which values / value expressions take place in the curricula of life science lessons from 1926 to the present day. The study was carried out using qualitative research and case study design was used. All life sciences curricula have been accessed printed or from the Board of Education web site. Whether or not the values are included in the program items and how it takes place are examined. As a result of the examinations, the results were achieved as the value expressions were made openly in the last three programs, 2018, 2017 and 2015, in which all programs included certain values.

Değerler Eğitimi Kapsamında Hazırlanan Akademik Çalışmaların Farklı Değişkenler Göre İncelenmesi

“…Türkçe öğretimi ve değer eğitimi kaynak taramasında ise, çalışmaların %50'den fazlasını yüksek lisans tezlerinden, geri kalan kısmı ise makale ve bildirilerden oluşmaktadır ve saygı, sevgi, yardımseverlik, dürüstlük, çalışkanlık, sorumluluk gibi değerler en fazla incelenen değerler olmuştur (Kardaş ve Cemal, 2017). 2018 yılında yapılan çalışmalar incelendiğinde, çalışmalar daha çok hayat bilgisi öğretim programlarında yer alan değerler eğitimi uygulamalarının sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi (Gözel, 2018), hayat bilgisi dersi kapsamında değer öğretimi yaklaşımlarının nasıl bir değişim gösterdiğinin belirlenmesi (Demir, 2018), hayat bilgisi derslerinde aile birliğine önem verme değeri bağlamında yapılabilecek etkinliklerin ele alınması (Bayırlı, 2018), geçmişten günümüze değerlerin Hayat Bilgisi Dersi programlarında ne ölçüde yer aldığının ortaya konulması (Yaşaroğlu, 2018) sınıf öğretmenlerinin ve ilkokul yöneticilerinin değerler eğitimi ve demokratik tutumlarının değerlendirilmesi (Karakülçe, 2018), ders kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi (Gerekten, 2018;Öztürk ve Özkan, 2018), öğretim programlarının değerler eğitimi açısından etkililiğinin ve öğrencilerin sosyal becerilerine olan etkisinin incelenmesi (İpekçi, 2018;Kapkın, 2018) ve Dede Korkut Hikâyelerinin değerler eğitimi açısından analizi (Karasu, 2018) şeklinde olmuştur.…”

“…Bu alandaki çalışmalar yöntem açısından incelendiğinde, daha çok nitel (f=7) (Bayırlı, 2018;Gerekten, 2018;Gözel, 2018;Karakülçe, 2018;Karasu, 2018;Öztürk ve Özkan, 2018;Yaşaroğlu, 2018) ve karma (f=2) (Demir, 2018;İpekçi, 2018) ve nicel (f=1) (Kapkın, 2018) yöntem ile yapılmış çalışmalar gözlemlenmiştir. Araştırmaların çalışma grubunu okul yöneticileri (f=1) (Karakülçe, 2018), öğretmenler (f=2) (Gözel, 2018;Karakülçe, 2018), öğrenciler (f=4) (Bayırlı, 2018;Demir, 2018;İpekçi, 2018;Kapkın, 2018), veliler (f=1) (Demir, 2018) ve yazılı kaynaklar (f=3) (Karasu, 2018;Öztürk ve Özkan, 2018;Yaşaroğlu, 2018) oluşturmuştur.…”

“…Bu alandaki çalışmalar yöntem açısından incelendiğinde, daha çok nitel (f=7) (Bayırlı, 2018;Gerekten, 2018;Gözel, 2018;Karakülçe, 2018;Karasu, 2018;Öztürk ve Özkan, 2018;Yaşaroğlu, 2018) ve karma (f=2) (Demir, 2018;İpekçi, 2018) ve nicel (f=1) (Kapkın, 2018) yöntem ile yapılmış çalışmalar gözlemlenmiştir. Araştırmaların çalışma grubunu okul yöneticileri (f=1) (Karakülçe, 2018), öğretmenler (f=2) (Gözel, 2018;Karakülçe, 2018), öğrenciler (f=4) (Bayırlı, 2018;Demir, 2018;İpekçi, 2018;Kapkın, 2018), veliler (f=1) (Demir, 2018) ve yazılı kaynaklar (f=3) (Karasu, 2018;Öztürk ve Özkan, 2018;Yaşaroğlu, 2018) oluşturmuştur. Araştırmalarda veri toplama araçlarından, ölçekler (f=3) (Demir, 2018;İpekçi, 2018;Kapkın, 2018), anket formları (f=2) (Demir, 2018;Karakülçe, 2018) değer inceleme formu (f=1) (Öztürk ve Özkan, 2018), çalışma yaprakları (f=1) (Demir, 2018), saha notları (f=1) (Demir, 2018), alan yazın taraması (f=2) (Bayırlı, 2018;Gözel, 2018), gözlem (f=1) (Bayırlı, 2018;Demir, 2018), ve görüşme formlarından (f=3) (Demir, 2018;Gözel, 2018;İpekçi, 2018) yararlanılmıştır.…”

“…Araştırmalarda veri toplama araçlarından, ölçekler (f=3) (Demir, 2018;İpekçi, 2018;Kapkın, 2018), anket formları (f=2) (Demir, 2018;Karakülçe, 2018) değer inceleme formu (f=1) (Öztürk ve Özkan, 2018), çalışma yaprakları (f=1) (Demir, 2018), saha notları (f=1) (Demir, 2018), alan yazın taraması (f=2) (Bayırlı, 2018;Gözel, 2018), gözlem (f=1) (Bayırlı, 2018;Demir, 2018), ve görüşme formlarından (f=3) (Demir, 2018;Gözel, 2018;İpekçi, 2018) yararlanılmıştır. Verilerin analizinde istatistik programları (f=4) (Karakülçe, 2018;Gerekten, 2018Gerekten, İpekçi, 2018Kapkın, 2018) ve nitel analiz yöntemleri (f=8) (Bayırlı, 2018;Demir, 2018;Gözel, 2018;İpekçi, 2018İpekçi, , Kapkın, 2018Karasu, 2018;Öztürk ve Özkan, 2018;Yaşaroğlu, 2018) kullanılmıştır.…”

“…İncelenen kitaplarda ise, sevgi, cesaret, aile değerlerine önem verme, merhamet, cömertlik, alçak gönüllülük, saygı, vefa, dürüstlük, vatan sevgisi ve dayanışma değerlerine yer verildiği (Karasu, 2018), en çok ele alınan değerin sevgi değeri olduğu ve en az ele alınan değerin ise misafirperverlik değeri olduğu (Öztürk ve Özkan, 2018) görülmüştür. Ayrıca, 2015 yılı ve sonrasında geliştirilen programlarda değer vurgusunda artış olduğu görülmüştür (Yaşaroğlu, 2018).…”