Od codziennych praktyk piśmiennych do teorii introspekcji. Nieznane dzienniki Juliana Ochorowicza

Abstract

d codziennych praktyk piśmiennych do teorii introspekcjiNieznane dzienniki Juliana Ochorowicza W oczach Juliana Ochorowicza 1 literatura dokumentu osobistego miała spełniać dwie funkcje: po pierwsze, służyć pracy badawczej (wymiar poznawczy), po wtóre, pozytywnie wpływać na kształtowanie charakteru piszącego (wymiar etyczny) 2 . Odwołując się do własnej praktyki prowadzenia dzienników, psycholog podkreślił, że stanowiła ona nieodłączny element pracy psychologa, a jednocześnie -jako regularna praktyka piśmienna -nadawała ciągłość doświadczeniu, będącemu przedmiotem naukowej analizy 3 . We wstępie do wydania własnego dziennika Ochorowicz zauważył, że prowadzenie intymnych zeszytów postrzegał jako działanie oparte na codziennej praktyce zapisywania 4 . Rękopisy dziennika psychologa dowodzą, że przez większą część życia był on przekonany o szczególnej wartości płynącej z prowadzenia dzienników osobistych. Między 1863 a 1915 rokiem psycholog zapisał ponad sto zeszytów, z których sto trzynaście jest przechowywanych dziś w Bibliotece Zakładu im. Ossolińskich we Wrocławiu 5 .Literatura dokumentu osobistego przedstawicieli nauk ścisłych, w odróżnieniu od dzienników pisarzy bądź artystów, nie spotkała się dotychczas ze szczególnym zainteresowaniem w badaniach nad szeroko pojętą intymistyką6. Notatniki Ochorowicz wykorzystywał przede wszystkim do pracy naukowej, w związku z czym należy włączyć je do dzienników badawczych. W analizie rękopisów przyjęłam zarówno perspektywę krytyki genetycznej, jak i antropologii pisma, gdzie szczególny nacisk kładzie się na praktyki piśmienne oraz medialny wymiar pisma 7 . Notatniki umieszczam w kontekście teoretycznych rozpraw psychologa, pytając, co nowego do rozumienia jego pism wnoszą niewydane dzienniki. W tym kontekście przyglądam O