O sąsiedztwie polsko-ukraińskim. W reakcji na film „Wołyń” Wojtka Smarzowskiego

Abstract

On Polish-Ukrainian neighbourhood. In reaction to Wojtek Smarzowski's movie 'Volhynia'The article attempts at answering the question whether the movie “Volhynia” (pl. Wołyń) translates into the Polish-Ukrainian relationship and, if yes, how? Does Smarzowski’s work play bigger role in the construction of the relation between the nations or rather in the construction of one nation’s certain identity project? In the search of the data necessary to provide an answer, I have conducted a content analysis of the discourse created after the movie premiere as well as a questionnaire study among the students of the social sciences. The conclusions arising from the performed analyses are ambiguous—on the one hand, historical events determine the view of the neighbours; on the other hand, Volhynia understood as a memorial appears not be included in the modern Ukrainianness. Hence, it seems that the most accurate ascertainment is that while in certain social circles the movie “Volhynia” became a factor activating particularly intensive observation of the neighbour (or mutual observation), in others it did not evoke any change in the attitude towards the Ukraine and Ukrainians. O sąsiedztwie polsko-ukraińskim. W reakcji na film „Wołyń” Wojtka SmarzowskiegoCelem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy, i ewentualnie jak, film „Wołyń” przekłada się na relacje polsko-ukraińskie? Czy dzieło Smarzowskiego większą rolę odgrywa w budowaniu relacji miedzy narodami, czy raczej w budowaniu pewnego projektu tożsamościowego jednego narodu. W poszukiwaniu danych niezbędnych do udzielenia odpowiedzi przeprowadzono analizę zawartości dyskursu wytworzonego po wejściu filmu na ekrany oraz przeprowadziłam badanie ankietowe wśród studentów nauk społecznych. Wnioski jakie płyną w prowadzonych analiz są niejednoznaczne – z jednej strony zaszłości historyczne determinują postrzeganie sąsiadów, z drugiej strony Wołyń rozumiany jako miejsce pamięci wydaje się być bytem nie wchodzącym we współczesną ukraińskość. Tym samym najtrafniejsza okazuje się konstatacja, że film „Wołyń” stał się czynnikiem aktywizującym postrzeganie sąsiada (a nawet wzajemne sąsiadów) w niektórych kręgach społecznych szczególnie intensywnie, by w innych nie wywołać w postawach wobec Ukraińców i Ukrainy żadnej zmiany.

Swoi czy obcy? „Studia nad antagonizmem do obcych” Floriana Znanieckiego jako rama analizy stosunku do migrantów wojennych z Ukrainy na podstawie danych sondażowych i obserwacji ukraińskich znaków w krajobrazie Wrocławia

“…Drugi newralgiczny punkt, potencjalnie obciążający zbieżność układu wartości pomiędzy Polakami a migrantami z Ukrainy lokuje się w przywoływaniu rzezi na Wołyniu (i sytuowanie Ukraińców w ciągłości z tymi wydarzeniami, postrzeganie ich przez pryzmat winy za nie) -co odczytać można z wyłaniających się z szaty miasta (nielicznych) oznak. Jednakże, w moim przekonaniu, również obecnie zachowuje trafność teza sformułowana przez J. Makaro po analizie reakcji na film "Wołyń", że można sądzić, że "Wołyń nie jest wydarzeniem, które powszechnie, w sposób istotny determinuje współczesne relacje polsko-ukraińskie" 55 . Równolegle istnieją pewne środowiska polityczne, ideowe lub etosowe, które wiążą Wołyń z dzisiejszymi relacjami polsko-ukraińskimi 56 .…”