O działaniu w ramach konceptualnej „niewidzialności”. Przykład badań nad macierzyństwem jednopłciowym w doświadczeniu matek niebiologicznych

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest przyjrzenie się codziennemu życiu par jednopłciowych wspólnie wychowujących dziecko poczęte w ramach związku z perspektywy matki niebiologicznej, która w świetle prawa polskiego jest osobą obcą zarówno dla swojej partnerki, jak i ich potomka. Akcent położono na kwestię możliwych następstw doświadczania braku „gotowych” skryptów roli ‒ sprzężonego ze zinternalizowaną heteronormatywnością ‒ z których badane mogłyby skorzystać, budując strategie funkcjonowania w przestrzeni publicznej. Sposób, w jaki kobiety rozumieją siebie w sytuacji działania w ramach konceptualnej niewidzialności i niesprzyjających warunków społeczno-kulturowych, wyznacza tu szerszą ramę analityczną konstruowania przez nie koncepcji interakcyjnych i doświadczeń macierzyństwa. Istotną sprawę stanowi w tym kontekście zagadnienie rozumienia określonych strategii funkcjonowania w przestrzeni publicznej ‒ uwidaczniania siebie oraz funkcjonowania na zasadach pozornej niewidzialności ‒ bowiem, choć nakierowane są one na ochronę przed antycypowaną przemocą symboliczną, niektóre z podporządkowanych temu celowi działań mogą w istocie przyczynić się do nieintencjonalnego podtrzymywania norm uważanych przez badane za krzywdzące.

Między uwidacznianiem a zacienianiem. Zarządzanie jawnością w doświadczeniu matek tworzących rodziny nieheteronormatywne w Polsce

“…W tym celu, by nakreślić ich obawy związane z wykraczaniem poza ramę heteronormy (Herek, 2004;Kochanowski, 2004), posłużyłam się fragmentem narracji jednej z uczestniczek badania. Okazuje się bowiem, że choć macierzyństwo ujmuje się w Polsce jako jeden z oczywistych etapów życia kobiety, jego doświadczenie jest zarezerwowane dla osób o orientacji heteronormatywnej (Majka-Rostek, 2014;Wojciechowska, 2015). Natomiast macierzyństwo jednopłciowe, do niedawna uważane za oksymoron, traktuje się często jako egoistyczne realizowanie jednostkowych potrzeb kosztem dziecka (Mizielińska i Stasińska, 2014).…”

“…też Mizielińska, Abramowicz, Stasińska, 2015). Wnioski te znalazły potwierdzenie w badaniach dotyczących sytuacji macierzyństwa nieheteronormatywnego w Polsce (Mizielińska i Stasińska, 2020;Mizielińska, Struzik, Król, 2017;Wojciechowska, 2014;2015;2020).…”