Nomofobik Eğilimler ve Sosyal Medya Kullanım Yoğunluğunun Kompulsif Çevrimiçi Satın Alma Davranışı İle Olan İlişkisinin Belirlenmesi: Bir Uygulama (Determining The Relationship between Nomophobic Tendencies and Social Media use Intensity with Compulsive Online Buying Behavior: An Application )

Abstract

Amaç -Tüketicileriniletişim, eğlence, alışveriş ve sosyal ağlara katılım gibi hizmetlere ulaşmasında çevrimiçi kanalları kullanım düzeyi artmaktadır. İnternet ve akıllı cep telefonlarından yoksun kalma korkusu (nomofobi), bağımlılık düzeyindeki-kompulsif-çevrimiçi satın alma davranışı ve sosyal medya kullanım yoğunluğu ile de ilişkili bulunmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, internet ve sosyal medya kullanıcılarının nomofobik eğilimleri ve sosyal medya kullanım yoğunluklarının kompulsif çevrimiçi satın alma davranışları ile olan ilişkisini belirlemektir. Yöntem -Bu doğrultuda çalışmada, internet ve sosyal medya kullanıcılarının nomofobik eğilimleri, sosyal medya kullanım yoğunluğu ve kompulsif çevrimiçi satın alma davranışları arasında bulunabilecek ilişkileri incelemek amacıyla, sosyal medya kullanım yoğunluğunun kompulsif çevrimiçi satın alma davranışı ve nomofobi üzerinde bulunabilecek etkilerini incelemek amacıyla ve kompulsif çevrimiçi satın alma davranışının nomofobiye olan etkisini incelemek amacıyla bir model geliştirilmiştir. Çalışmanın evrenini Konya ili Akşehir ilçesinde yaşamakta olan internet ve sosyal medya kullanıcısı bireyler oluşturmaktadır. Bu kapsamda yeralan katılımcılara, 07.07.21-07.09.21 tarihleri arasında yüz yüze ve çevrimiçi olarak anket uygulanmıştır. Ankette yer alan ölçekler ile ilgili olarak anketin birinci bölümünde nomofobi, anketin ikinci bölümünde sosyal medya kullanım yoğunluğu, anketin üçüncü bölümünde ise kompulsif çevrimiçi satın almaya ilişkin maddeler bulunmaktadır. Anketlerin değerlendirmeye alınabilecek 386 tanesinden elde edilmiş olan veriler, SPSS(Statistical Package for the Social Sciences) 23 paket programı aracılığıyla test edilmiştir. Analiz kapsamında faktör analizi, güvenilirlik analizi ve geçerlilik analizi, aynı zamanda korelasyon analizi ile regresyon analizi kullanılmıştır.Bulgular -Araştırma sonuçlarına göre sosyal medya kullanım yoğunluğunun nomofobi ve kompulsif çevrimiçi (online) satın alma davranışı üzerinde; kompulsif çevrimiçi (online) satın alma davranışının nomofobi üzerinde olumlu etkileri olduğu; nomofobi ile sosyal medya kullanım yoğunluğu ve kompulsif çevrim içi satın alma davranışı arasında; sosyal medya kullanım yoğunluğu ile de kompulsif çevrimiçi satın alma davranışı arasında pozitif yönlü ve anlamlı ilişkiler olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Tartışma-Artan nomofobik eğilimler, sosyal medya mecralarında geçirilen sürelerin artması, sosyal statü sağlama ve mutluluk beklentileri ile de şekillenebilen kompulsif çevrimiçi satın alma davranışı arasındaki ilişkiler dikkate alındığında, işletmelerin çevrimiçi kanallarla gönderebileceği tutundurma mesajlarının geniş kitlelere ulaşması mümkün olmakta; bu durum çevrimiçi mecralarda yürütülecek kampanyalarla ilgili işletmelere sunabileceği fikirler konusunda önem taşımaktadır.

The mediating effect of attitude towards online advertising in the influence of social media addiction on online purchase intention

“…In contrast, the attitude becomes negative as the disturbance feature of the advertisement increases. Celep and Çorumlu (2022) conducted a study to investigate the correlation between the extent of social media usage and the tendency towards compulsive online purchasing. The findings revealed a direct positive link between the intensity of social media usage and compulsive online buying behaviour.…”

Yetişkin Bireylerde Dürtüsellik, Nomofobi ve Kompulsif Çevrimiçi Satın Almanın İncelenmesi (Impulsivity, Nomophobia and Compulsive Online Buying in Adults)

“…Kabakçı (2022), yüksek gelire sahip kişilerin işlevsel telefona sahip olmalarının telefon kullanımı ve yoksunluk korkularını arttıran unsurlar olabileceğini söylemektedir. Literatürde araştırmanın sonucundan farklı olarak nomofobinin aylık gelire göre değişmediği sonucuna ulaşılmıştır (Celep ve Çorumlu, 2022).…”

“…Katılımcıların telefonunun yanında olduğunu kontrol etme sıklığına göre Nomofobi Ölçeğinde en yüksek puanın 10 saat ve üstü grupta olduğu söylenebilir. Literatür incelendiğinde araştırmanın sonucuna benzer olan çalışmalarda sık sık telefonunu kontrol edenlerin nomofobiye sahip olduğu bulgusuna ulaşmıştır (Walsh vd., 2010;Akıllı ve Gezgin, 2016;Gezgin vd., 2017;Sırakaya, 2018;Büyükçolpan, 2019;Celep ve Çorumlu, 2022). Akıllı telefonların bildirim özelliğinin cep telefonunu kontrol etme davranışının oranını yükseltmesine neden olabileceği düşünülebilir.…”

“…Katılımcıların Kompulsif Çevrimiçi Satın Alma ölçeğinde telefonu kontrol etme sıklığına göre bakıldığı zaman en yüksek puan 4-6 saat olan grup olduğu söylenebilir. Araştırma sonucuna benzerlik gösteren çalışmalar mevcuttur (Sırakaya, 2018;Armağan ve Temel, 2018;Celep ve Çorumlu, 2022). Bu bulgunun sonucunda telefonu kontrol etme sıklığının kompulsif çevrimiçi satın alma davranışını tetikleyebileceği düşünülebilir.…”

Diderot Etkisinin Online Kompulsif Satın Alma Davranışına Etkisi

“…) hedonik ve sosyal güdülerin;Sharif & Yeoh (2018) sosyal ağların;Yakın & Aytekin (2019) internet bağımlılığının; Bhatia (2019) moda ilgisinin, materyalizmin, internet bağımlılığının ve hazır giyimin; Zheng vd. (2020) algılanan stresin; Deniz (2020) öz saygı, yaşam doyumu ve problemli mobil telefon kullanımının;Celep & Çorumlu (2022) nomofobik eğilimlerin ve sosyal medyayı yoğun kullanmanın online kompulsif satın alma davranışına etki eden faktörler olduğunu ifade etmişlerdir.…”