Motiverende technieken bij de behandeling van patiënten met chronische pijn

Abstract

Voor de behandeling van patie¨nten met chronische pijnklachten zijn verschillende gedragstherapeutische behandelprogramma's ontworpen. Die programma's kunnen geclassificeerd worden als operant of cognitief van aard. Van beide behandelvormen worden goede resultaten gemeld: patie¨nten gaan beter functioneren, de medische consumptie daalt en de pijnintensiteit vermindert.Deze gunstige resultaten worden echter slechts bij een deel van de patie¨nten bereikt. Een relatief groot aantal patie¨nten blijkt niet aan de selectiecriteria te voldoen of weigert de behandeling.Verder blijkt dat de behandelingen sommige operante factoren, waarvan verondersteld wordt dat ze het pijngedrag in stand houden, niet beı¨nvloeden. Dat geldt bijvoorbeeld voor factoren als het vermijden van belastend werk, het legitimeren van arbeidsongeschiktheid, of het binden van de partner. Wanneer die factoren een rol spelen bij het in stand houden van de pijnproblematiek, dan kunnen therapeut en patie¨nt in een 'pijnspel' verzeild raken, met als gevolg een frustrerend verloop van de behandeling.In dit artikel worden de mogelijkheden aangegeven om patie¨nten voor behandeling te motiveren en wordt een mogelijke strategie besproken om dat pijnspel te hanteren. InleidingPijnklachten aan het houdings-en bewegingsapparaat komen vrij veel voor. Van rugpijn bijvoorbeeld heeft zo'n 80% van de bevolking wel eens last gehad. In de meeste gevallen verdwijnt die rugpijn, met of zonder behandeling, binnen zes weken. Ongeveer 5% heeft daarna nog klachten en bij 10% daarvan ontwikkelt zich een chronisch pijnprobleem (Flor & Turk, 1984;Haanen 1984).Pijnklachten vormen een belangrijke oorzaak van werkverzuim. Meestal betreft dat korte perioden van een aantal weken. Houden de klachten echter langer dan zes maanden aan, dan is de kans klein dat men ooit nog het werk hervat. In Nederland zijn ongeveer 250 000 mensen vanwege pijnklachten aan het houdings-en bewegingsapparaat geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt verklaard (Knepper, 1991).Traditionele medische therapiee¨n blijken bij de behandeling van chronische benigne pijn geen effect te hebben (Flor & Turk, 1984). Men veronderstelt dat pijnklachten die langer dan zes maanden aanhouden niet, of niet alleen meer een somatische achtergrond hebben, maar in stand worden gehouden door psychologische en sociale factoren. Onderzoek en theorievorming met betrekking tot die factoren zijn vooral gebaseerd op gedragstherapeutische verklaringsmodellen. De voorgestelde behandelingen varie¨ren van enkelvoudige behandelingen als ontspanningsoefeningen, biofeedback en hypnose (Spinhoven, 1987) tot complexe multidisciplinaire behandelingen, waarin aandacht wordt besteed aan de cognitieve, operante, respondente en somatische aspecten van pijn. In Nederland zijn door Linssen (1990), Vlaeyen (1991

Migraine: theorie en gedragstherapeutische praktijk

“…De patie¨nt met chronische pijn is immers geneigd de pijn eerder als een medisch probleem dan als een gedragsprobleem te zien. Dit kan uitmonden in een discrepantie tussen de opvattingen van de therapeut en de patie¨nt over de oorzaak van de pijn, over het doel van de therapie of over het feit dat de therapeut een psycholoog is die de pijn als 'psychisch' of 'aanstellerij' zou kunnen bestempelen en zo de pijn in de ogen van de patie¨nt zou diskwalificeren (Dijkstra, 1995).…”