Molecular characterization of black queen cell virus genotypes in Vietnam

Abstract

TÓM TẮT: Virus thối đen mũ chúa (Black Queen cell virus-BQCV) là virus gây bệnh và giết chết ấu trùng ong chúa cũng như các ấu trùng ong thợ, làm giảm số lượng và chất lượng đàn ong, gây tổn thất lớn cho ngành nuôi ong. Trong nghiên cứu này, nhằm xác định nguồn gốc của BQCV hiện đang tồn tại và gây bệnh cho các đàn ong mật ở Việt Nam, chúng tôi sử dụng phương pháp RT-PCR với cặp mồi đặc hiệu gen mã hóa helicase. Nghiên cứu được tiến hành với virus gây bệnh trên 3 đàn ong nội (Apis cerana) được thu thập ở Hưng Yên, Bắc Giang và Tiền Giang; và ba đàn ong ngoại (Apis mellifera) thu thập ở Điện Biên, Đồng Nai và Bình Phước. Sản phẩm PCR gen mã hóa helicase được tách dòng, giải trình tự và phân tích bằng phần mềm MEGA 6.1. Kết quả phân tích cho thấy, trình tự nucleotide gen helicase giữa các chủng BQCV phân lập ở Việt Nam có độ tương đồng rất cao (97-100%). Điều này gợi ý rằng các chủng BQCV hiện nay ở Việt Nam có cùng nguồn gốc. Tuy nhiên, chúng có độ tương đồng thấp, dao động từ 88-93%, so với trình tự gen helicase của BQCV phân lập từ Ba Lan, Hungary, Áo và Hàn Quốc. Phân tích tiếp bằng cây phát sinh chủng loại chúng tôi nhận thấy, các chủng BQCV của Việt Nam nằm cùng nhánh với các chủng BQCV từ Ba Lan, Hungary và Áo, trong khi đó, các chủng BQCV từ Hàn Quốc lập thành một nhánh riêng biệt. Nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng, các chủng BQCV hiện nay ở Việt Nam có thể có nguồn gốc từ các nước châu Âu. Từ khóa: Bệnh virus gây thối đen mũ chúa, gen helicase, ong mật, RT-PCR. MỞ ĐẦUOng mật (honey bees) đóng một vai trò quan trọng trong nền nông nghiệp trên toàn thế giới. Không chỉ là nguồn cung cấp mật ong cho con người, ong mật còn là các loài thụ phấn hữu hiệu cho cây trồng. Theo số liệu ước tính của Gallai et al. (2009) [ 10], giá trị kinh tế mà côn trùng thụ phấn cho cây trồng tạo ra đạt tới 153 tỷ euro trong tổng giá trị cây trồng trên thế giới, trong đó hoạt động thụ phấn của côn trùng cho hoa màu đã mang lại 14,6 tỷ USD/năm cho Hoa Kỳ và 440 triệu bảng/năm cho Vương quốc Anh. Hơn 2/3 cây trồng trên thế giới, bao gồm các cây có hạt, lấy quả phụ thuộc vào các loài động vật thụ phấn trong đó ong thực hiện phần lớn công việc này.Sức khỏe của các đàn ong mật thường bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, cụ thể như nguồn thức ăn, thuốc trừ sâu, ký sinh trùng, vi khuẩn, virus [ 7,8,18]. Trong đó, các nhà khoa học chú ý đến các bệnh do các loại virus gây ra với tỷ lệ tăng lên một cách đáng kể trong những năm gần đây. Ong mật là vật chủ của hơn 20 virus RNA khác nhau, chủ yếu thuộc họ Dicistroviridae và Iflaviridae [ 21]. Virus trên ong gây ảnh hưởng đến hình thái, sinh lý và hành vi của ong và có liên quan đến việc giảm sức khỏe và chết dần của các đàn ong [ 11,24].Virus thối đen mũ chúa (BQCV) lần đầu tiên được phân lập từ nhộng và ấu trùng ong chúa chết trong lỗ tổ. Tên của virus này được đặt dựa vào vùng tối trên thành của lỗ tổ chứa ấu trùng bị bệnh, đặc biệt vào mùa xuân và đầu mùa hè [ 4,16]. BQCV là virus phổ biến ở ong và chủ yếu gây chết ở ấu trùng ong chúa ở Ôxtrâylia và Ba Lan [4,22]. Theo các nghiên cứu ...