Modellenmi̇ş Kavram Kafesleri̇yle Bi̇lgi̇sayarli Framenet Çalişmasi

Abstract

Dünyadaki nesneler ve olgular dil ile algılanarak anlamsal bağlamlara dönüştüklerinden; dil, zihinsel işlevlerin şekillenmesinde ve yorumlanmasında temel bir rol oynar. Son yıllarda yapılan gerek doğal dil işleme gerekse hesaplamalı dilbilimi çalışmaları insan zihninin biçimsel yapısını ve içeriğini anlamaya yöneliktir. Dilin özellikle anlamsal çözümlenmesi gerçekliğin bir modelini kullanmayı gerektirir. İnsan zihni tarafından yaratılan en genel model ontolojilerdir. Böylece ontolojilerle dil arasında bir ilişkinin kurulması gerekir. Ontolojiler doğaları gereği büyük olmaları nedeniyle, insan emeği ile oluşturulmalarında hata ve eksiklikler barındırma potansiyeli taşırlar. Bu da dilin insan zihnindeki anlam üretme süreçlerini matematiksel olarak gerçekleştirmeyi gerektirir. Bu anlamda dilin sözdizimsel ve anlamsal analizlerini sunan bir kaynağa ihtiyaç duyulur. Bunu en iyi sunan sözlüksel kaynak FrameNet'tir. Böylece, bilgisayar ortamında FrameNet sözlüksel kaynağı üzerinden tematik rol kafesleriyle gerçeklik modelleri yaratma yoluna gidilir. Yaratılan bu gerçeklik modelleri ile dil ile FrameNet arasında bir ilişki sağlanır. Bu ilişki dil ile ontoloji arasındaki bağı da kurmuş olur. Ayrıca, bu gerçeklik modellerinin bilgisayarlı gerçekleştirimi, Türkçe ve diğer dillerin anlamsal çözümlenmesine de katkı sağlar.