Modeling the Risk of Soil Erosion in the Çorum Creek Basin Using Analytical Hierarchic Process and GIS Techniques

Abstract

Bu çalışmada çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olan analitik hiyerarşik süreç (AHS) yardımıyla Çorum Çayı Havzası’nda toprak erozyonu duyarlılık sınıflarının belirlenmesi ve haritalanması amaçlanmıştır. Çorum Çayı Havzası Karadeniz Bölgesi’nin Orta Karadeniz Bölümü’nde yer almakta ve yaklaşık 1510 km2 yüzölçüme sahip bulunmaktadır. Toprak erozyonu duyarlılık sınıflarını belirlemek için erozyon oluşumunu etkileyen sekiz kriter (erodobilite, erozivite, eğim, arazi kullanımı, toprak derinliği, ana malzeme, bitki örtüsü kapalılığı ve fizyocoğrafik ana yer şekilleri) ve bu kriterlere ait alt kriterler belirlenmiştir. Bu kriterlere ait verilerin üretilmesinde, çalışma alanının 1:25.000 ölçekli sayısal topografya haritaları; erodobilite ve derinlik verileri için araziden alınan 282 toprak örneğinin laboratuvar analizleri ve hesaplamaları; arazi kullanımı ve bitki örtüsü kapalılığının belirlenmesi için de 26 Eylül 2015 tarihli Landsat 8 OLI_TIRS uydu görüntüleri kullanılmıştır. Kriterlerin ve alt kriterlerin önceliklerinin belirlenmesinde AHS tekniği, 4 sınıftan oluşan erozyon duyarlılık sınıflarının belirlenmesinde ise lineer kombinasyon tekniği kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlarana göre, havzanın % 18.7'sinde erozyon riski görülmezken, % 41.6'sında ise çok yüksek çıkmıştır. Erozyon riskinin yüksek olduğu kesimler kısmen ya da tamamen bitki örtüsünden yoksundur. Ayrıca kuru tarım yapılan yüksek eğimli yamaçlarda da erozyon riski çok yüksek çıkmıştır. Bu alanlarda ayrıntılı planlama çalışmaları yapılmalıdır.