Miasto i/czy zbrodnia Znaczenie scenerii miejskiej dla teorii powieści kryminalnej

Abstract

Tematem artykułu jest analiza związków zachodzących między powieścią kryminalną a wpisanym w nią miastem. Miasto rozumiane jest zarówno jako byt literacki, jak i realna przestrzeń, ze swoją toponimią i antroponimią, aksjologią i historią. Jako byt realno-fikcjonalny staje się ono w kryminale elementem tej samej wagi, co zbrodnia i detektyw. Interpretacje tematu miasta zostały poprzedzone czteroelementową typologią istotnych odmian lektury powieści kryminalnej sporządzoną na podstawie analizy stanu badań. Odmiany te wskazane zostały ze względu na główny podejmowany w nich problem, którym jest kolejno: poetyka powieści, historia gatunku, ujęcie antropologiczne i ujęcia socjologiczne. Omówione zostały m.in. propozycje Stanco Lasića, StanisławaBarańczaka, Rogera Caillois i Helmuta Heissenbüttela. Autorzy proponują też własną interpretację kryminału miejskiego na podstawie analizy poznańskich powieści kryminalnych Piotra Bojarskiego, pokazując, że nowe spojrzenie na miasto pozwala wyprowadzić powieść kryminalną ze schematycznych rozwiązań, w których tkwi ten gatunek powieści.