Metr jako symulakrum

Abstract

Metr jako symulakrumŻyjemy w świecie symulacji, w którym najwyższą funkcją znaku jest wymazanie rzeczywistości i jednocześnie ukrycie jej zniknięcia.J. Baudrillard 1 Metametryczność, referencja, lekturaJednym z kluczowych, choć wciąż niedostatecznie zbadanych, problemów tak zwanej teorii wiersza jest zagadnienie semantyki form wierszowych -synchronicznego lub diachronicznego oraz intra-i intertekstualnego znaczenia danego składnika kompozycji wierszowej w ramach bądź to systemu samej wersyfikacji 2 , bądź też szerzej -w jego korespondencji ze sztukami plastycznymi, architekturą 3 , muzyką 4 i tym podobnymi, a nawet psychoanalizą 5 , socjologią czy polityką 6 . Elementy składowe wiersza (kompozycji prozodyjnej), jeśli nie rozpatrywać ich jedynie w kontekście swoiście pojmowanej etologii, a więc jako czynniki regulujące zachowanie i procesy poznawcze, znaczą nie same przez się, ale w wyniku interakcji z poetyką macierzystego utworu, innymi tekstami (kultury), regułami systemów, w jakich są one kształtowane (poetyk) oraz nie-tekstową rzeczywistością (kulturą) 7 . Mówiąc innymi słowy, wiersz (scil. wers) znaczy, ponieważ w wyniku heurystycznej 1 J. Baudrillard, Spisek sztuki, przeł. S. Królak, Sic!, Warszawa 2006, s. 53. 2 L. Pszczołowska, Semantyka form wierszowych, [w:] tejże, Wiersz -styl -poetyka. Studia wybrane, Universitas, Kraków 2001, s. 268-285; por. Z. Kopczyńska, T. Dobrzyńska, L. Pszczołowska, Znaczenie wyboru formy wiersza. Trzy studia, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2007. Osobny zagadnieniem jest tutaj funkcjonowanie wiersza "na styku" idiolektalnych (autorskich) i socjolektalnych (ponad-autorskich) idiomów wiersza, np. wierszowania Mickiewicza wobec poetyki wiersza Słowackiego, sonetu w poezji polskiej i angielskiej etc., oraz krzyżowania się obu poziomów, czyli wersologicznej komparatystyki. 3 W. Sadowski, Wiersz wolny jako tekst graficzny, Universitas, Kraków 2004, s. 7-18. 4 Zob. M. Dłuska, Stan i potrzeby badań wersyfikacyjnych w Polsce, "Pamiętnik Literacki" 1951, t. 42, nr 2, s. 406. 5 Sadzę, że poniekąd tak właśnie czytać można niektóre fragmenty pracy Julii Kristevy La revolution du langage poetique (Paris 1974). 6 J. Skurtys, O formę, czyli wszystko, http://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/o-forme-czyli-wszystko/ [dostęp: 9.07.2016]; por. M. Dłuska, Stan i potrzeby badań…, s. 408-409, 413. 7 Por. R. Nycz, Intertekstualność i jej zakresy -teksty, gatunki, światy, [w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Universitas, Kraków 2000, s. 79-109. Metr jako symulakrum [221]pracy odbiorcy zostaje wpisany w inny, szerszy porządek niebędący tożsamym z jego morfologią (układem, sylab, akcentów czy intonemów).Dzięki zastosowaniu tego rodzaju operacji możemy niejako tłumaczyć (zasadniczo asemantyczne) układy elementów językowych z wykorzystaniem nielingwistycznych deskryptorów, a zatem nadawać im znacznie niewynikające inherentnie z samej segmentacji wierszowej. Oto przykład: gdy Teresa Dobrzyńska pisze o onomatopeicznym użyciu jambu jako ikonicznego ekwiwalentu...