Mamografija - sta bi lekar opste medicine trebalo da zna?

Abstract

Mamografija je metoda snimanja dojki x-zracima koja omogućava prikaz pojedinih histoloških struktura dojke (fibroglandularno i masno tkivo, retroareo larni duktusi, krvni sudovi, koža, intramamarni limfni čvoro-vi) ali i patoloških promena u dojkama, među kojima je najznačajniji karcinom dojke, najčešći maligni tumor žena u celom svetu. U Srbiji svake godine od karcinoma dojke oboli više od 4.500 žena i umre 1.600 žena. Zahvaljujući mamografskim skrining programima za otkrivanje karcinoma dojke u subkliničkom stadijumu, kao i značajnom napretku multimodalitetnog lečenja (hirurgije, hemio terapije, radioterapije, imunoterapije, hormonoterapije, ciljane terapije) rak dojke je danas hronično oboljenje, sa učestvovanjem ekspertnih timova u postavljanju dijagnoze, lečenju i praćenju po završen-om lečenju. U svim navedenim fazama mamografija ima svoje mesto, iz čega proističe njen značaj. Tehnički aspektiUređaj za rendgensko snimanje dojki, mamograf, funkcioniše u rangu niskih napona u rendgenskoj cevi, što je specifično u odnosu na ostale oblasti radiologije. Rendgenski snimak je detektor hemijskog sastava medijuma. Histološki različita tkiva dojke su sličnog hemijskog sastava, što nepovoljno utiče na mogućnost rendgenskog prikaza anatomije dojke. Navedeno se kompenzuje tehničkim parametrom, a to je niski napon pri rendgenskom snimanju ("mekozračna" tehnika snimanja) što potencira apsorpciju x-zračenja u tkivu i omogućava vizuelizaciju histološki različitih, iako hemijski sličnih tkiva dojke.Prvi rendgenski snimak dojke je urađen 1913. godine, kada je nemački hirurg Albert Salomon pomoću rendgenskog uređaja za opštu radiologiju prikazao karcinom u preparatu dojke posle mastektomije. Klinička primena mamografije je počela krajem pedesetih godina dvadesetog veka, kada su konstruisani namenski rendgen ski uređaji sa "mekozračnom" tehnikom snimanja, mamografi, prema ideji američkog radiologa Roberta Egana [1].U narednih pedeset godina, mamografija je bila analogna rendgenska tehnika koja je koristila rendgenski film za dobijanje slike, u kombinaciji sa fluorescentnom folijom u kaseti i postupkom razvijanja filma hemijskom obradom u namenskim komorama. Analogna mamografija je dostigla visoku prostornu rezoluciju slike (0,12 mm), što je od posebnog značaja jer se u karcinomu in situ akumulišu distrofične kalcifikacije manje od 1 mm -znači, vidljive na mamografiji. Druga osobina analogne mamografije je niska apsorbovana doza zračenja (0,3 cGy), što je od značaja jer je dojka radiovulnerabilni organ. Dojka se snima u dve projekcije, koje su međusobno približno pod uglom od 90°, jer je reč o dvodimenzionalnoj (2D) slici, gde se trodimenzionalni organ prikazuje u jednoj ravni rendgenskog filma. Sa dva snimka, stiče se utisak o trodimenzionalnosti dojke i omogućava odgovarajuća detekcija i lokalizacija eventualne patološke promene. Medio-lateralna kosa (MLO) i kranio-kaudalna (CC) su izabrane za standardne projekcije. Pri snimanju, dojka se komprimuje, kako bi se dobila oštra i kvalitetna slika.Digitalna tehnologija u radiologi...