Macocha idealna: aktywność Anny Luizy z Mycielskich Radziwiłłowej w świetle francuskiej korespondencji dyplomatycznej (1764–1765)

Abstract

Abstractis article o ers an insight into the diplomatic activities of princess Anna Luiza Radziwiłłowa née Mycielska, second wife and widow of the grand hetman of Lithuania, Michał Kazimierz "Rybeńko" Radziwiłł, in the a ermath of the election of Stanisław August to the Polish throne. e main source of information is the diplomatic correspondence between France and Gdańsk. e princess lived there while her stepson was in exile as a result of his opposition to the new king. e purpose of the article is to show how Anna Luiza tried to gain political support from France and how her e orts were perceived by the French diplomacy. W czerwcu 1787 r. odbyła się w Nieświeżu niezwykła ceremonia. Z inicjatywy właściciela miasta, wojewody wileńskiego Karola Stanisława Radziwił-ła ,,Panie Kochanku", pochowano w kościele pod wezwaniem Bożego Ciała zwłoki macochy i brata przyrodniego gospodarza -Anny Luizy z Mycielskich Radziwiłłowej i Hieronima Wincentego. Ciało Radziwiłłowej, zmarłej w Dreź-nie 19 marca 1771 r., spoczywało tymczasowo w kościele Filipinów w Gostyniu z powodu trudnej sytuacji, która nastała dla rodu Radziwiłłów w okresie konfederacji barskiej. Dopiero po szesnastu latach, wraz ze śmiercią jej syna Hieronima Wincentego, okoliczności pozwoliły zrealizować wolę, którą Anna Luiza wyraziła w testamencie, aby godnie pochowano ją w krypcie Radziwił-łów w kościele farnym nieświeskim 1 . Przy urządzaniu ceremonii pogrzebowej nawiązywano do tradycji wielodniowych uroczystości, które odbywały się w kręgu Radziwiłłów co najmniej od połowy XVII w. Dla obecnych, którzy świeżo pamiętali trudne losy nestora rodu Karola Stanisława ,,Panie Kochanku" w okresie elekcji Stanisława Augusta i wojny polsko-rosyjskiej wybuchłej po zawiązaniu konfederacji barskiej, wspomniana uroczystość stanowiła ideowy krok ku odbudowie prestiżu familii radziwiłłowskiej. Key wordsZ ambony zabrzmiały słowa Józefa Katenbringa, byłego jezuity, związane-go z Radziwiłłami od połowy lat 50., a w chwili owego wystąpienia zajmujące-go stanowisko proboszcza nieświeskiego. Kazanie pogrzebowe rozpoczynało się cytatem biblijnym z "Księgi Tobiasza", za pomocą którego autor podkreślał nadzwyczajne przywiązanie "Panie Kochanku" do macochy, wręcz jakby była jego matką 2 . Następnie Katenbring zarysował barwny portret Anny Luizy. Przede wszystkim podkreślał jej przezorność w wychowaniu dzieci, porównując ją do matki króla Francji świętego Ludwika 3 . W dalszym ciągu 1 Testament został sporządzony 14 III 1771 r. w Dreźnie. Zob. Archiwum Główne Akt Dawnych (dalej AGAD), Warszawskie Archiwum Radziwiłłów (dalej AR), XI, 157, s. 1.2 "Honorem habebis Matri tuae omnibus diebus vitae eius, cum autem et ipsa compleverit tempus vitae suae, sepelias eam juxta me" -Szanuj swoją matkę i nie zapomnij o niej przez wszystkie dni jej życia.[…] A kiedy umrze, pochowaj ją obok mnie w jednym grobie (Tb 4,(3)(4).3 "Znała publiczność cała, oczy nasze na to patrzały, jak śliczna młodość wasza pod okiem tak przezornej, tak doskonałej Matki codziennie kształcona została; sama będąc najpiękniejs...

Feelings, Emotions and Life Attitudes of Anna Radziwiłł née Mycielska in the Light of Her Letters: A Contribution to Research on Women From Magnate Circles of the Grand Duchy of Lithuania

“…Uczucia, emocje i postawy życiowe Anny z Mycielskich Radziwiłłowej… [539] Małgorzatę Ewę Kowalczyk 17 , jej twórczość zaś analizowali Dominika Fesser 18 oraz Roman Krzywy 19 . Niewielki wycinek prowadzonej przez nią działalności dyplomatycznej przedstawili także Jakub Bajer oraz Andrea Mariani 20 .…”