Londra-Züri̇ch Anlaşmalarina Gi̇den Süreç (05.02.1959-19.02.1959)

Abstract

Türk kamuoyunda Kıbrıs'ın önemli bir konuma gelmesi 1950'li yılların ortalarına tekabül etmektedir. İktidarının ilk yıllarında Demokrat Parti'nin Kıbrıs üzerine belirli bir dış politikası bulunmamaktadır. Lakin daha sonra ortaya çıkan Türk-Yunan sorunları ve Yunanistan'ın ada üzerinde hâkimiyet iddiasına girişmesiyle birlikte Türk halkı, Kıbrıs'ta yaşayan Türklerin haklarını koruyabilmek için sesini duyurmaya çalışmıştır. Türk basını da bu konu etrafında detaylıca durmuş ve kamuoyunu aydınlatmaya çalışmıştır. Bu gelişmeler üzerine Demokrat Parti iktidarı da Kıbrıs meselesini devletin önemli konularından biri haline getirmiştir. Türk ve Yunan devletleri arasındaki problemler, Kıbrıs meselesinin çözümünü oldukça geciktirmiştir. 1959 yılına kadar geçen sürede Türk ve Yunan devletleri arasındaki çatışmanın çözümü için ilk adımlar 1958 yılında atılmış, Zürich ve Londra Konferanslarının bir ön hazırlığı niteliğinde toplanan konferansta adanın geleceği ile ilgili çözümler bulunmaya çalışılmıştır. Beklenen adım ise 1959 yılında atılmış ve adanın fiili sahibi görünümünde olan İngiltere'nin nezaretinde çözüm arayışlarına girişilmiştir. Zürich Konferansı, Londra Konferansının bir ön hazırlığı, taslağı gibi düşünülebilir. Zürich'te Türk ve Yunan heyetleri bulunmuş ve alınan kararlar İngiliz hükümeti tarafından takip edilmiştir. Londra Konferansı ise bizzat adanın mevcut sahibi konumunda bulunan İngiltere'nin ev sahipliğinde başlamış ve ana karar alma mekanizması olarak iş görmüştür. Devletlerin büyük gayretiyle ortaya çıkan Kıbrıs Anlaşması ve Kıbrıs Anayasası taslağı maalesef anlaşmazlıklara kurban gitmiş ve kalıcı çözümler sunamamıştır. Londra uçak kazası ve yarattığı akisler de Kıbrıs sürecinin önemli aşamalarından biri olmuştur. Londra uçak kazası Türkiye'de derin akisler yaratmıştır. Çalışmanın içerisinde Türk basınında kazanın nasıl yansıtıldığı da aktarılmaya çalışılmıştır. Devlet idare eden kişilerin nasıl hareket ettikleri, karar alma mekanizmasını nasıl işlettikleri ve anlaşmaya varabilmek için yapabilecekleri fedakârlıklar bu çalışmanın içerisinde aktarılmaya çalışılmıştır.