Le prince et la noblesse dans la châtellenie de Lille à la fin du XVe siècle : un exemple de la plus grande emprise de l'Etat sur les élites locales ?

Abstract

Prins en adel in de Rijselse kasselrij aan het eind van de XVde eeuw : een voorbeeld van de sterkere greep van de staat op lokale elites ? Historisch onderzoek naar de staatsvorming in de Nederlanden tijdens de XVde en de XVIde eeuw hanteert als verklaringsmodel meestal het geografische koppel « centrum » en « periferie ». Dit model gaat uit van een tegenstelling tussen de verstedelijkte regio's, waar dynamische burgers de toon aangaven en de omliggende meer rurale landstreken, die beheerst werden door edellieden. Een dergelijk onderscheid lijkt echter niet steeds even zinvol. De sociale positie van de Rijselse edellieden week niet wezenlijk af van die van hun standgenoten in Brabant of Holland. Wei oefenden de landsheren een diepgaande invloed uit op de samenstelling van groep der edellieden. Tevens werkten deze landsheren de opkomst van een interregionale adelsgroep, waarvan de leden in verschillende gewesten belangrijke landgoederen bezaten, zeer in de hand.

DE GOEDE RIDDER ONDER DE LOEP GENOMEN. Een detailanalyse van de militaire compagnie van Jacques de Lalaing ten tijde van de Gentse opstand (1453)

“…Dat ook de regio rond Rijsel in Waals-Vlaanderen (la Flandre gallicante), een uitgesproken adelsgebied, goed vertegenwoordigd was in de onderzoeksgroep bewijst een vergelijk met de leenregisters van de kasselrij van Rijsel uit 1475. 154 Maar liefst zeven gewapende lieden uit het gevolg van de Lalaing declareerden in 1475 inkomsten uit leengoederen in het Rijselse (zie tabel 3). Maar ook andere wapenlieden kwamen uit deze streek zoals Jean de Prémesques 155 [28], Jean d'Englos 156 [33] en Huthon Marlière 157 [60].…”

Nobles, Patricians and Officers: The Making of a Regional Political Elite in Late Medieval Flanders

“…In his research on the rural district surround, ing Lille, Hans Cools shows that a limited circle of noble families, who were protected by the dukes and monopolised the important offices of the administration, also managed to accumulate most of the land. 42 Two-thirds of all land held in feudal tenure was in the hands of 32 persons, mostly nobles who owed their rise to the Duke of Burgundy.f My own research has suggested similar results; those nobles who were the most successful in accumulating lands were these who served the prince as officers.44 If during the later Middle Ages the nobles needed rejuvenation and reorientat ion as a social group, the dominant classes in the cities were stronger than ever before. Historians have traditionally viewed the Flemish patricians of the thirteenth and fourteenth century as strong urban particularists who primarily identified with their own city, and there is a lot of justification for this point of view.…”