Küresel Finansal Stresin Türk Devletlerinin Ekonomileri Üzerindeki Etkisi

Abstract

Bu çalışmada Türk Devletleri Teşkilatı üyesi olan Türkiye, Kazakistan, Azerbaycan, Özbekistan ve Kırgızistan devletlerinde küresel finansal stresin ekonomik etkileri araştırılmıştır. Bu araştırma ile öncelikle Türki cumhuriyetlerin global ekonomiye ne ölçüde entegre olduklarını ve global mali strese ne derece duyarlı oldukları analiz edilmiştir. İkinci olarak Türki cumhuriyetlerin kendi arasında da ekonomik direnç farklılıkları analiz edilebilmiştir. Üçüncü olarak hem ekonomik büyüklük hem dış ticaret verileri bağımlı değişken olarak kullanılmış ve bu sayede farklı boyutlarıyla finansal stresin etkisini tayin etmek mümkün olmuştur. Küresel finansal stresin göstergesi olarak St. Louis Finansal Stres Endeksi kullanılmış; ekonomik göstergeler olarak ise gayri safi yurt içi hasıladaki değişim, ithalattaki değişim ve ihracattaki değişim kullanılmıştır. Çalışma dönemi olarak St. Louis Finansal Stres Endeksi’nin hesaplanma başlangıç tarihi olan 1993 ile 2022 yıllar arası belirlenmiştir. Araştırmada EKK, GMM ve ARDL yöntemleriyle oluşturulmuş modellerden faydalanılmıştır. Çalışma döneminde GSYİH ve ihracatta en fazla yüzdesel artış Azerbaycan’da gerçekleşirken ithalatta en yüksek artış Kırgızistan’da gerçekleşmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre küresel finansal stresin Türk cumhuriyetlerinin temel ekonomik performansında negatif etkiye sahip olduğu görülmektedir. Araştırma sonuçları finansal stresin özellikle GSYİH üzerinde negatif etkisi olduğunu, ithalat ve ihracat üzerindeki etkisinin ise sınırlı olduğunu göstermektedir.