Kuraklıkla mücadele eden Şanlıurfa ilinde su kullanımının planlanması: Su ayak izi analizleri

Abstract

Son yıllarda küresel ısınmayla, dünyanın birçok bölgesinde ciddi kuraklıklar yaşanmaktadır. Bu kuraklıklar da su kaynaklarını etkilemektedir. Bu nedenle su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi için literatürde birçok çalışma yapılmıştır. Su ayak izi (SA) analizleri de literatüre kazandırılmış yeni bir parametredir. Bir bölge ya da herhangi bir ürün için su ayak izi kavramı; üretim aşamaları sırasında direkt veya dolaylı olarak kullanılan veya kirletilen su miktarı demektir. Bu çalışma, kuraklığın etkili olduğu ve Türkiye’de en önemli tarım merkezlerinden biri olan Şanlıurfa ilinde detaylı SA analizleri yaparak su kullanımının planlanmasını amaçlamaktadır. Bu amaçla 2009-2019 yılları arasında 11 yılın alansal yağış ortalamaları kullanılarak, bölgede yetiştirilen 45 tarım ürününün her birinin yeşil ve mavi su ayak izi analizleri yapılmıştır. Buna ek olarak bölgede hayvancılık, evsel ve endüstriyel tüketim SA analizleri de yapılarak ilin toplam ortalama SA değeri 8,01 milyar m3/yıl bulunmuştur. İldeki su kaynaklarının %91’lik kısmının tarım ürünlerinin yetiştirilmesinde kullanıldığı belirlenmiştir. Mevcut temiz suyun %64’lük kısmı mavi su kaynaklarından karşılandığı, kurak sezonda bu oranın %66’ya kadar çıktığı belirlenmiştir. Daha rasyonel planlama yapabilmek için önemli tarım ürünlerinin sanal su muhtevaları hesaplanmış ve ürünlerin ekonomik değeri ile karşılaştırılıp, tartışılmıştır. Türkiye’deki ilk SA analizleri arasında olan bu çalışma, su kaynaklarının planlanması ve iklim değişikliğine uyum kapsamında önemlidir.