Kur’an’da el-Cin Kavramının Medlulü Hakkındaki İhtilaflar

Abstract

Kur’an’da çokanlamlı lafızların medlulünün tespitinde müfessirler arasında çeşitli görüşler ortaya çıkmıştır. Kur’an’da hangi anlama geldiği hususunda ihtilaf edilen çokanlamlı kelimelerden birisi de el-cin lafzıdır. Bu husustaki düşünce farklılığı kelimenin yalın olarak yer aldığı ayetlerde söz konusu olmuştur. Kelimenin eşdizimli kullanımları, bağlamını da açığa vurduğundan herhangi bir anlam ihtilafına mahal bırakmamıştır. Buna karşın yalın hâldeki kullanımlarda muhtelif bağlamsal yaklaşımlara müsait bir zeminin varlığı kelimeye müfessirlerce cinler, melekler, İblis ve şeytanlar gibi muhtelif anlamların yüklenmesine yol açmıştır. Bu konu cinler ve melekler arasında kategorik bir ayrımın yapılıp yapılamayacağı meselesini ve beraberinde meleklerin masum varlıklar olup olmadığı hususundaki kelâmî tartışmayı gündeme getirmiştir. Müfessirlerin çokanlamlı bu kelimeyi ele alırken az çok bağlamsal çizgide hareket ettikleri; siyak-sibak, ayetler arasındaki münasebet, tarihi ve kültürel bağlamla ilgili rivayetler gibi hususları dikkate aldıkları gözlenmektedir. Bu noktada kelimenin etimolojik kökeninin de anlam takdirinde tayin edici unsurlardan biri olduğu müşahede edilmektedir. Bu çalışmada öncelikle Câhiliye Arapları’nın cin ve melek algısından söz edilmiş, ardından klasik sözlüklerden yararlanılarak tefsirlerde bu husustaki yaklaşımların dayandığı dilsel zemine ve rivayetlere değinilmiştir. Konuyla ilgili müfessirlerin ilgili ayetler hakkında muhtelif bağlamsal yaklaşımları esas aldıkları tespit edilmiştir.