Kultura wysoka na służbie, czyli o mitologizmach we współczesnych stylach i odmianach polszczyzny

Abstract

High Culture on Duty or Mythology-Based Expressions in Contemporary Styles and Varieties of Polish The purpose of this article is to outline the stylistic and varietal extent of mythology-based expressions (of Graeco-Roman provenance), which include mythologically motivated linguistic units with varying formal (single words and polywords) and semantic (primary and secondary meanings) status. Due to their conventional origin, these units primarily belong to the literary variety of Polish. Additionally, they form the basis of numerous academic terms. To a much lesser degree, they also serve as fodder for other speech genres, styles and varieties of Polish that are conditioned by present-day cultural, civilizational and communicative changes, realized, for instance, in the language of journalists, internet users, public figures, manufacturers or owners of commercial and service facilities. The expressions in question are used in texts that differ stylistically, where they perform not only denotative-connotative but also axiological and expressive functions. Kultura wysoka na służbie, czyli o mitologizmach we współczesnych stylach i odmianach polszczyzny Celem niniejszego opracowania jest próba pokazania stylistycznego i odmianowego zasięgu mitologizmów (o grecko-rzymskiej proweniencji), do których można zaliczyć motywowane mitologicznie jednostki języka o różnym statusie formalnym (jedno- i wielowyrazowe) i semantycznym (o znaczeniu prymarnym i wtórnym). Jednostki te ze względu na swe konwencjonalne źródło przynależą przede wszystkim do książkowej odmiany polszczyzny. Dodatkowo, stały się one także podstawą wielu terminów naukowych. W nieznacznym stopniu zasilają też inne, warunkowane współczesnymi zmianami kulturowo-cywilizacyjnymi i komunikacyjnymi gatunki mowy, style i odmiany polszczyzny, realizujące się choćby w języku dziennikarzy, czynnych internautów, osób publicznych, producentów czy właścicieli obiektów usługowo-handlowych. Mitologizmy używane są zatem w tekstach o różnej stylistyce. Pełnią w nich funkcje nie tylko denotacyjno-konotacyjne, lecz także m.in. aksjologiczne i ekspresywne.

Onomastykon o proweniencji antycznej (grecko-rzymskiej) w powieściach kryminalnych Marka Krajewskiego

“…Nazwy własne wywodzące się z kręgu starożytnej tradycji grecko-rzymskiej, z greki i łaciny, stanowią istotny składnik współczesnego onomastykonu języka polskiego. Onimy te przynależą głównie do takich odmian polszczyzny jak naukowa i literacka/książkowa, przede wszystkim w postaci pisanej (Puda--Blokesz, 2021). Nazwy antyczne należą do grupy nazw topicznych (Rejter, 2019, s. 44-45;Sarnowska-Giefing, 2010), występują w różnych dyskursach, kontekstach i funkcjach.…”