Koruma Amaçlı İmar Planı Revizyonlarının Ruhsatlandırılmış Müdahalelere Etkisi: Odunpazarı Kentsel Sit Alanı Örneği

Abstract

Yapıldıkları dönemin kültürel, sosyal, ekonomik özellikleri ile yaşama biçimini yansıtan ve bu niteliklerin günümüze kadar ulaşmasını sağlayan geleneksel yapıların, çevrelerindeki tarihi dokuyla birlikte bir anlam ve bütünlük kazandığı düşüncesiyle koruma kavramı zamanla tek yapı ölçeğinden kentsel ölçeğe ulaşmıştır. Kentsel sitlerin bir taraftan özgünlüğünü kaybetmeden gelişime ve değişime cevap vermeye çalışması, diğer taraftan tarihi bir belge olma özelliğini sürdürebilmesi konusu beraberinde yasal, yönetsel, sosyal ve ekonomik bir koruma modeli olarak tanımlanan bütünleşik koruma ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Bu bağlamda ülkemizde, kentsel sit alanlarının bütünleşik korunabilmesi için koruma amaçlı imar planları (KAİP) hazırlanmaktadır. Ancak; değişen dönüşen dinamik yapıdaki kentlere cevap vermekte zorlanan bu planlarda zaman zaman revizyonlar yapılabilmektedir. Revizyonlar sonrasında koruma stratejileri, parsel tasarımları, yoğunlukları, işlevleri ile yapılaşma şartları ve koruma aktörlerinin yetki ve sorumlulukları değişebilmektedir. Plan hükümlerindeki revizyon, sit alanı içerisindeki tadilat, tamirat, bakım gibi basit onarımlardan ziyade en belirgin olarak restorasyon, rekonstrüksiyon uygulamalarını kapsayan esaslı onarım ve yeni yapılanmayı içeren ruhsatlandırılmış müdahalelerde kendini göstermektedir. Bu çalışmanın amacı, KAİP revizyonlarının kentsel sitte yapılan ruhsatlandırılmış müdahalelere etkisini araştırmaktır. Bu amaçla, Odunpazarı kentsel sitinde yapılan ruhsatlandırılmış yeni müdahaleler tespit edilerek, KAİP revizyonlarının bu müdahalelere etkisi ortaya konulmuştur. Çalışma kapsamında yapılan değerlendirmede, 1988 yılına ait KAİP dönemi boyunca alanda toplamda 20 adet yeni yapı ruhsatının olduğu, restorasyon ve rekonstrüksiyon uygulaması bulunmadığı, 1997 yılına ait KAİP dönemi boyunca 9 adet yeni yapı, 3 adet restorasyon ve 1 adet rekonstrüksiyon ruhsatı alındığı, 2011 yılı KAİP döneminde ise 35 adet yeni yapı, 9 adet restorasyon, 5 adet rekonstrüksiyon ruhsatı alındığı görülmüştür. Çalışmanın sonucunda kentsel sitlerin değişime ve gelişmeye ayak uydurma çabasının sonucunda oluşan KAİP revizyonlarının tarihi dokudaki müdahalelerin türü ve sayısını etkilediği tespit edilmiştir.