Koncepcja „przedstawień przestrzennych” (spatial representations) w geografii człowieka

Abstract

Podstawowe idee i koncepcje w geografii, t. 9 Nowe i stare perspektywy oraz ujęcia w geografii na przełomie XX i XXI wieku http://dx.doi.org/10.18778/8088-505-9.08 Marcin WÓJCIKKatedra Geografii Regionalnej i Społecznej Uniwersytet Łódzki KONCEPCJA "PRZEDSTAWIEŃ PRZESTRZENNYCH" (SPATIAL REPRESENTATIONS) W GEOGRAFII CZŁOWIEKA 1Zarys treści: Celem opracowania jest przedstawienie źródeł koncepcji przedstawień przestrzennych (spatial representations) oraz jej związku z tradycją rozwoju badań nad tym zagadnieniem w geografii człowieka oraz w socjologii. Problemem, do którego odniesiono się w tym opracowaniu, są pytania o możliwości przełożenia koncepcji na praktykę badawczą, wskazując podjęte próby w tym zakresie oraz potencjał do twórczych, a zarazem praktycznych poszukiwań. Współ-czesna różnorodność orientacji badawczych geografii człowieka, a wewnątrz nich wielość ujęć, podejść, koncepcji, itd. nie tworzy łatwego zadania dla tych, którzy chcieliby dokonać próby syntezy stanu i kondycji dyscypliny. Poza opisem koncepcji i ich wkładu w rozważania nad statusem i funkcjonowaniem przestrzeni społecznej brak jest rodzimych opracowań, które przybliżałyby praktyki badawcze w zakresie zastosowań koncepcji "przedstawień przestrzennych" dla studiów empirycznych, zwłaszcza o charakterze całościowych. Czynnikami ograniczającymi jest brak tłumaczeń kluczowych prac z zakresu teorii geografii człowieka na język polski, małe zainteresowanie podstawami teoretyczno-metodologicznymi. Z drugiej strony odnosi się wrażenie, że wieloletnia dyskusja w geografii anglosaskiej jest zbyt 'obciążona' złożonym wywodem teoretycznym (filozoficznym) przy małym zaangażowaniu w przełożenie stawianych tez na sferę praktyki badawczej (najczęściej stosowane są studia przypadków). Jest to jednym z czynników utrudniają-cych adaptację tej niełatwej interpretacji zjawisk przestrzennych do naszej rzeczywistości społecznej oraz jej twórczą egzemplifikację. Stąd też w rodzimej literaturze geograficznej oprócz próby wyjaśnienia podstaw merytorycznych koncepcji przestawień przestrzennych oraz odniesień w prezentacji podstaw merytorycznych określonego problemu brak jest kompleksowego studium, w którym w wielowymiarowy sposób dokonano by interpretacji przestrzeni (państwa, regionu, miasta) w myśl koncepcji przedstawień przestrzennych.Słowa kluczowe: teoria geografii człowieka, reprezentacje przestrzenne, geografia społeczna.

Tożsamość geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej: Geneza, współczesne relacje i wyzwania przyszłości

“…Jest nauką o długich, sięgających starożytności, tradycjach. W pewnym sensie powstała jako geografia człowieka (geografia społeczno-ekonomiczna), gdyż zajmowała się obszarami zamieszkanymi przez ludzi (ekumena), którzy wytwarzali określone organizacje (cywilizacje) społeczno-terytorialne (Wójcik, 2016). Antropocentryzm leżał zatem u podstaw uformowania się jej jako odrębnej wiedzy.…”

Czas w przestrzeni miasta. Przykład Łodzi

“…Trzeba jednak zwrócić uwagę również na fakt, że zwłaszcza Manufaktura i lofty w dawnej przędzalni K.W. Scheiblera prowadzą do narastania przestrzennych dysproporcji, stanowiąc bardzo często kontrast wobec otaczających je terenów [Suliborski, Wójcik 2014].…”

“…[Esej 41/2012, mężczyzna Niestety, w całym okresie prowadzonych badań znacznie więcej miejsc identyfikowano w esejach jako przykład kryzysu niż rozwoju. Uderza przewaga obiektów położonych w ścisłym centrum miasta i wielokrotnie w pobliżu miejsc określanych jako te, w których widać rozwój, co stanowi potwierdzenie istniejących dysproporcji w przestrzeni Łodzi, zwłaszcza w mikroskali [Tobiasz-Lis, Wójcik 2014]. Miejsca, które utoż-samiano z kryzysem, miały zróżnicowany charakter -od pojedynczych budynków, często związanych z terenami pofabrycznymi, które ominęły procesy odnowy, czy bezimiennych, zaniedbanych kamienic lub podwó-rek, przez całe ulice i kwartały zabudowy, w których jakiekolwiek przestrzenie wzrostu zdają się być niezauważalne wobec ich ogólnej degradacji i dekapitalizacji.…”

“…continuity and time ("historicality"), space and place ("spatiality") as well as social reproduction ("sociality"). In this background, E. Soja introduced three kinds of space which have become the basis for a multifaceted interpretation of time in part two, three and four of this work [Wójcik 2014]. …”

“…Places are seen in the mind as changing or apparently static; their character and activity vary rhytmically; they connect with the past and the future. [Lynch 1972: 242] 2 Niniejsza książka będzie podobnym dopełnieniem badań nad wyobrażeniami przestrzeni Łodzi, prowadzonych nieprzerwanie od 2000 roku w ramach różnych projektów naukowych [Mordwa 2003;Szkurłat 2006;Tobiasz-Lis 2010, 2013; Tobiasz--Lis, Wójcik 2014]. Na podstawie sukcesywnie zbieranego materiału empirycznego zauważono, że mieszkańcy Łodzi wyjątkowo szybko rejestrują i reagują na wszelkie działania dotyczące zmian przestrzeni miejskiej.…”