Kocaeli̇ Seka I. Kağit Fabri̇kasi'nin Mi̇mari̇ Anali̇zi̇ Ve Yeni̇den Kullanim Öneri̇leri̇

Abstract

Paper industry, Kocaeli SEKA Cellulose and Paper Factories, The First Paper Factory, industrial heritage, architectural analysis, adaptive re-use ÖZET 19. yüzyılda Osmanlı sarayı ve ordusuna tekstil ürünleri üreten sanayi tesislerinin kurulduğu Kocaeli İli'nde, Tür kiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra önceleri devletçilik politikaları çerçevesinde, ilerleyen dönemlerde ise özel girişim desteğiyle pek çok sanayi tesisi kurulmuştur. Sanayi, 20. yüzyılda Kocaeli'nin kentsel kimliğinin bir par çası haline gelmiştir. 1936 tarihinde işletmeye açılan SEKA Selüloz ve Kağıt Fabrikaları, Cumhuriyet Dönemi'nde Kocaeli'de kurulan öncü iktisadi atılımlardan biridir. Kamu eliyle gerçekleştirilen tesis, Erken Cumhuriyet Döne mi'nde kurulan devlete ait diğer sanayi tesislerinde olduğu gibi, sadece üretim odaklı olmakla kalmayıp bir modernleşme modeli olmuştur. SEKA Selüloz ve Kağıt Fabrikaları'nın faaliyetine 2005yılında teknolojisinin yetersizliği gerekçesiyle son verilmiştir. Tesisin kentsel hayatayeniden katılımı konusunda, belirtilen tarihten bu yana çeşitli çalışmalar sürdürülmektedir. Geçmişe ait üretim araçları/etkinlikleri ve bu amaçla oluşturulan yapı toplulukları tarihsel, mimari ve tekno lojik önemleri çerçevesinde "endüstri anıtı" olarak nitelendirilmektedirler. Kocaeli SEKA tesisine 1936-1960 yılları arasında eklenen üretim yapıları ve servis birimlerinin büyük bölümü, bu bağlamda Kültür ve Tabiat Var lıklarını Koruma Kurulu tarafından 2005yılında endüstri anıtı olarak tescillenerek koruma kapsamına alınmıştır. Bu çalışmada koruma altına alınan SEKA tesisindeki 1936 tarihli I no'lu Kağıt Fabrikası'nın mimari analizi yapılarak, fabrikanın uygun yeni bir işlevle kentsel hayata katılımı konusunda, mevcut mimari potansiyelini ve endüstriyel izlerini değerlendiren etütler geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bünyesinde hamur bölümü, üretim bölü mü, ikmal ünitesi gibi mekanları barındıran çelikyapım sistemindeki fabrikanın iş şeması ve genel mimari özel likleri tespit edilmiş ve koruma sorunları irdelenmiştir. Elde edilen veriler değerlendirilerek tesise uyarlanması düşünülenyeni işlevler doğrultusunda mimari etütler geliştirilmiştir.

Cumhuri̇yet’i̇n Önemli̇ Bi̇r Sanayi̇ Yatirimi Olarak Kocaeli̇ Seka Örneği̇ Ve Gelecek İçi̇n Öneri̇ler

“…Alanda yeniden işlevlendirme kapsamında gerçekleştirilen SEKA Kâğıt Müzesi ve Kocaeli Bilim Merkezi projesi için temel ilkeler; mevcut endüstriyel izlerin mümkün olduğunca yerinde korunması; fabrikanın özgün plan şemasına, yapım tekniği ve cephe düzenine sınırlı düzeyde müdahale edilmesi; hamur ve üretim ünitelerinin müze amaçlı kullanımı; ikmal ünitesinin kültürel ve eğitim amaçlı kullanımı; kâğıt üretiminin sürdürülmesi; Sekapark alanıyla bütünleşmesinin sağlanması ve bu alan içerisinde cazibe merkezi oluşturulması olarak belirlenmiştir (Oral Aydın ve Kartal, 2016). Gerek Sekapark Projesi gerekse de yeniden işlevlendirme uygulamaları, İzmit kent merkezi için kamusal kullanımlar açısından önemli kazanımlar oluşturmuştur.…”