Klientalizmin Weberyan Bir Okuması ve Rasyonel Bir Örnek Olarak Orta Asya Türk Geleneğinde Nökerlik

Abstract

Klientalizmin farklı formlarına da işaret eden değişik adlandırmalarına bakıldığında bu ilişkiye kaynaklık eden ağırlıklı olarak modern öncesi patrimonyalist ve partikülarist temellerin; kültürel, geleneksel bir boyutu olduğu görülebilmektedir. Himaye edenin geleneksel kodlarla beslenen karizması bu toplumsal ilişki tipinin kültürel açıdan irdelenmesinin önemli açılımlar sunacağını vaat etmektedir. Bu ilişki sistemi asimetrik bir ilişkidir ve dolayısıyla bir otoriteye de işaret etmektedir. Bu bağlamda klientalizm olgusu, otorite konusunda değerlendirmelerine en çok başvurulan düşünürlerden biri olan M. Weber’in otorite analizi izleğinden değerlendirilmeye çalışılmıştır.
 Farklı bağlamlarda farklı klientalist ilişki tiplerine işaret eden ve dolayısıyla bir kavram karmaşası halini almış konu; temel kavram ve adlandırmaların incelenmesi ile başlayarak, konunun otorite perspektifinden bir okumasıyla devam ettirilmiştir. Klientalist uygulamalara en yaygın çözüm önerisi olarak sunulan liyakat konusu büyük ve kadim bir uygarlığa sahip Orta Asya-Türki devlet ve toplum geleneği bağlamında değerlendirilmiş ve bu yaklaşımla bir Orta Asya geleneği olarak nökerlik yönetim/ilişki sistemiyle, liyakatin Orta Asya-Türki toplum ve devlet anlayışı/işleyişindeki köklerine işaret edilmeye çalışılmıştır.