Kirsal Esteti̇k Bağlaminda Habi̇tus Ve Mekân Kültürü Sentezi̇: Ormana Düğmeli̇ Evler Örneği̇

Abstract

Geçmişten günümüze kırın karakterini doğru bir şekilde tasvir etmeye çalışan mekân, coğrafyanın ürünüdür. Anadolu'nun coğrafi ve iklimsel özellikleri göz önüne alındığında, yerel mimari ve geleneksel konut dokusu mekânın kültürel örüntüsünü oluşturmaktadır. Fiziksel çevre ve kendilerine özgü yaşam tarzıyla biçimlenen kırsal yerleşmeler, Anadolu'nun kültürel mozaiğini yansıtmaktadır. Bölgeden bölgeye, hatta aynı bölgede köyden köye farklılık gösteren yerleşmeler, topoğrafik yapı, fiziksel ve kültürel koşullar ile biçimlenmektedir. Doğal şartların belirgin olduğu kültürel değerlere uyumlu bir alanı temsil eden kırsal hayatta insanın mekânla kurduğu ilişkiden beslenen habitus kavramı karşımıza çıkmaktadır. Habitus sözcüğünün, toplumsal hayatı çok yakından ilgilendiren sosyolojik, ekonomik, kültürel olmak üzere çok sayıda kavramsal anlamı, olgusal içeriği ve etkileri vardır. Bourdieu'nün Habitus kavramı, insanların belirli kültürlere ait olmaları ve o kültüre ait değerleri benimsemeleri sonucunda zihinlerinde sahip oldukları temel bilgi stoğunu ifade etmektedir. Bu bağlamda, tarihsel ayrıntılar ve ortak hafıza ile beslenen mekân kültürü, ortak aidiyet, mimari doku ve kültürel kimlikle habitusu oluşturmaktadır. Verilen bilgiler ışığında çalışmanın amacı, Akseki-İbradı Havzasında yer alan Ormana Mahallesi'nin habitus ve mekân sentezinde evin kültürel adaptasyonunu kırsal estetik bağlamında değerlendirmektir. Bu kapsamda çalışmada kırın sosyolojik temasında habitusun sınırları çizilmiş ve geleneksel ev mimarisinde kültürel mirasın etkisi olduğu sonucuna varılmıştır.