Kalenderî Groups During the Foundation Period of the Ottoman State

Abstract

Öz-Osmanlı Devleti'nin kuruluş sürecinde birçok tasavvufi fikir hareketleri etkili olmuştur. Cemâleddîn-i Sâvî tarafından usul ve erkânı belirlenen, onun ve halifeleri tarafından müstakil bir tarikat şekline dönüştürülen Kalenderî zümreler de kuruluş sürecinde büyük rol oynamıştır. Kalenderîlik, Orta Asya ve İran'da ortaya çıkmış, XIII. yüzyılda Moğol istilası sonucunda Anadolu topraklarında yayılma imkânı bulmuştur. Moğol istilası sebebiyle Selçukluların bölgedeki hakimiyetinin zayıflamasıyla birlikte, heterodoks gruplar İlhanlı tahakkümünün de etkisiyle Anadolu'daki varlıklarını daha da arttırmışlardır.Osmanlı Devleti'nin kuruluşuna kadar Anadolu'daki Kalenderîler hakkında bilgi verilerek başladığımız bu çalışmada, Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde yaşamış, Kalenderî zümrelerin faaliyetleri anlatılmıştır. Kuruluş döneminde yaşamış; Abdal Murad, Doğlu Baba, Postinpûş Baba, Seyyid Ali Sultan (Kızıl Deli), Şücâüddin Veli, Otman Baba ve Koyun Baba'nın yaşamlarına dair genel bir değerlendirmeden sonra kuruluş döneminde halk üzerindeki nüfuzları, devletin kuruluş sürecine etkileri Osmanlı beylerinin gaza ve fetih mücadelelerindeki rolleri ele alınmıştır. Kalenderî zümrelerin Osmanlı kronikleri ve her bir dervişe ait olan menâkıbnâmeler ışığında Osmanlı devletinin kuruluşuna etkileri, Osmanlı sultanları ile ilişkileri, hanedan ailesi ile yakınlıkları ve halk üzerindeki nüfuzuna değinilmiştir. Ayrıca bu Kalenderî zümrelerin, Osmanlı sultanları ile ilişkileri, politikaları, siyasetlerindeki değişim dönem dönem ele alınmıştır.

Osman Bey’in Sevk ve İdare Anlayışının Stratejik Yönetim Kapsamında Değerlendirilmesi

“…Osman Bey'in yukarıdaki örneklerde aktarılan adalet yönünü öne çıkaran çalışmalar Cezar (1962) ve Algül (1999) tarafından kaleme alınmıştır. Stratejik yönetim açısından özel bir anlam taşıyan ve Osman Bey'in büyütme-büyüme yönüne vurgu yapan çalışmalar Öztuna (1994), İnalcık (1990; 1999), Kurtaran (2012), Cide (2014) ve Çakıray (2017) tarafından; bütüncül yaklaşım hususuna ilişkin çalışmalar ise Cezar (1962), Danişmend (1971), İnalcık (1990), Çekiç (2018), Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü e-Dergisi Cilt: 5 Sayı:1/Aralık 2021 Uzunçarşılı (1994), Barkan (2015) ve Bağcı (2020) tarafından yapılmıştır. Bütün bu incelemede edinilen kanaat, "Osman Bey" ve "stratejik yönetim" kavramlarının birlikte ele alındığı geçmiş dönem çalışmalara rastlanmamasından dolayı bu makalenin, ilgili alan açısından anlamlı katkı sağlayabileceğidir.…”