Kako pisati elektronske strukturne formule

Abstract

B. BLAGOVIĆ: Kako pisati elektronske strukturne formule, Kem. Ind. 67 (5-6) (2018) 241−245 241 Uvod Elektronske strukturne formule prikazuju raspored elektrona, kako veznih tako i neveznih (slobodnih, nepodijeljenih) u strukturnim formulama molekula elemenata i spojeva. Takve formule nazivaju se još i Lewisove strukturne formule prema Gilbertu Newtonu Lewisu (1875Lewisu ( . -1946. On je uz Irvinga Langmuira (1881Langmuira ( . -1957 i Walthera Kossela (1888Kossela ( . -1956 dao zanimljivo tumačenje prirode kemijske veze, a kako je bio najzaslužniji, teorija se po njemu naziva Lewisovom oktetnom teorijom.1-3 Osnovne postavke teorije su sljedeće:1. Elektroni, posebno oni iz vanjske (valentne) ljuske imaju bitnu ulogu u kemijskom vezivanju. 2. U nekim slučajevima elektroni prelaze s jednog atoma na drugi, čime nastaju pozitivni i negativni ioni koji se međusobno povezuju zbog elektrostatske sile nazvane ionskom vezom. 3. U drugim slučajevima atomi međusobno dijele par ili više parova elektrona, a takvo povezivanje atoma naziva se kovalentnom vezom. 4. Elektroni prelaze s atoma na atom ili ih atomi međusob-no dijele kako bi postigli stabilnu elektronsku konfiguraciju, a najčešće je to konfiguracija plemenitih plinova, ona s osam elektrona u vanjskoj ljusci (oktet).Strukturne formule, prema Lewisu, pišu se na sljedeći način:1. Oko simbola atoma koji grade molekulu nacrtaju se toč-kice koje predočuju valentne elektrone.2. Valentni elektroni rasporede se oko simbola na način na koji su raspoređeni u valentnoj ljusci, kao spareni, odnosno nespareni. 3. Atomi nemetala koji se ne razlikuju znatno po elektronegativnosti međusobno se povezuju tako da se nespareni elektroni različitih atoma povezuju tvoreći zajedničke, vezne parove -kovalentnu vezu (slika 1). 4. Ako se atomi znatno razlikuju po elektronegativnosti (razlika relativnih koeficijenata elektronegativnosti prema Linusu Paulingu ≥ 1,7), 4,5 elektroni se premještaju s jednog atoma na drugi tako da nastaju suprotno nabijeni ioni, koji se zatim povezuju elektrostatskim silama -ionskom vezom (slika 2). SažetakLewisove strukture ili elektronske strukturne formule prikazuju na koji su način atomi u molekuli međusobno povezani te raspored valentnih elektrona svih atoma u molekuli. Ako se pored pravila za njihovo sastavljanje primijene još i VSEPR-teorija, te pojmovi kao što su formalni naboj, rezonancija i hibridizacija, dobije se prikaz koji vrlo dobro opisuje i građu i oblik molekule. Ključne riječiLewisove formule, elektronske strukturne formule, VSEPR-teorija, formalni naboj, rezonantne strukture, hibridizacija