Kadıini Mağarası (Alanya/Antalya) İnsanlarının Ölü Gömme Pratikleri Üzerine Antropolojik Bir Ön Değerlendirme

Abstract

Öz: Alanya, Kadıini Mağarası'ndan 2017 yılı kurtarma çalışmalarında, ölü hediyelerinden Geç Kalkolitik/Erken Tunç Çağlarına tarihlendirilen insan iskeletleri ele geçirilmiştir. Bir gömü alanı niteliği taşıyan mağaradan çıkarılan kalıntıların, antropolojik ve arkeolojik incelemeleri sonucunda Kadıini insanının gömü gelenekleri üzerine bir ön değerlendirme yapılmıştır. Bu çalışmada geçmişten günümüze insanın ölüm konusundaki tutumları, ölü gömme gelenekleri ve ritüelleri değerlendirilerek, Kadıini Geç Kalkolitik/Erken Tunç Çağı insanının ölü gömme gelenekleri, inanç sistemleri ile anlam dünyalarının aydınlatılması amaçlanmıştır. Antropolojik ve arkeolojik veriler, mağara sektörlerinin, muhtemelen ölülerin doğrudan mağara içerisine bırakıldığı ve/veya yüzeye oldukça yakın gömüldüğü alanlar olduğunu göstermektedir. Diğer yandan kemiklerin çoğunluğunun mağara sektörlerindeki geniş çukurlardan karışık şekilde ele geçirilmesi, muhtemelen ölülerin öncelikle sekilere bırakıldığını daha sonra ise yeni gelenlere yer açmak amacıyla bu çukurlara atıldığını göstermektedir. Kadıini Mağarası'nda farklı gömü geleneklerinin bir arada olduğu, bazı iskeletlerin yanmış olduğu, bazı iskeletler üzerinde delik izlerinin bulunduğu tespit edilmiştir. İnsan iskeletleri arasında hayvan kemiklerinin de bulunduğu mağaranın o dönemde bölgede yaşayan insanların inanç ve ritüelleri hakkında bilgiler sunduğu açıktır.

Human Skeletal Remains from Salvage Excavations at the Dorumburnu Necropolis (The Sillyon Territorium/Antalya)

“…Bölgede yürütülen yüzey araştırmaları ve kazılarda, buranın Paleolitik Çağ'dan itibaren aralıksız olarak insanlar tarafından iskân edildiğini gösteren birçok kalıntıya ulaşılmıştır (Kökten, 1955(Kökten, , 1959(Kökten, , 1962Bostancı, 1962Bostancı, , 1963Bostancı, , 1964Yalçınkaya, 1988;Yalçınkaya vd., 1996aYalçınkaya vd., , 1996bGüleç vd., 1998;Duru ve Umurtak, 2019). Bu kalıntılar arasında yer alan insan iskeletleri, antropolojik açıdan analiz edilerek; demografik dağılım, genetik özellikler, sağlık sorunları, beslenme rejimleri, ölü gömme gelenekleri gibi bölgedeki eski toplumların yaşamları hakkında bilgi sağlanabilmiştir (Şenyürek, 1958;Bostancı, 1963;Güleç, 1994;Özbek, 2000;Üstündağ ve Demirel, 2008Üstündağ ve Demirel, , 2009Erdal, Ö.D., 1997;Erdal, Y.S., 2009;Özdemir vd., 2011;Sevim Erol ve Yavuz, 2015;Sevim Erol vd., 2016;Erdal ve Erdal, 2017;Smits, 2019;Yılmaz Usta ve Yakut İpekoğlu, 2019). Arkeolojik kalıntılar arasında insan iskeletleri üzerinde yürütülen antropolojik araştırmalarla, gerek insan davranışları, sosyal örüntüleri ve kültürel özellikleri değerlendirilebilir gerekse topluluklar arasında zaman ve mekân içerisindeki değişim gösterilebilir (Larsen, 2000).…”