John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları

Abstract

On dokuzuncu yüzyıl boyunca Osmanlı İmparatorluğu, endüstriyel kalkınma planlarının kapsamında, dünyanın farklı yerlerinden mühendis, bilim insanı ve uzmanları davet etmiştir. Bu uzmanlar arasında, az bilinenlerden biri James Lawrence Smith'tir (1818Smith'tir ( -1883. Dönemin aydınlanmacı ruhuna uygun şekilde, çok yönlü bir bilim insanı olarak yetişmiş olan John Lawrence Smith, Osmanlı İmparatorluğunda pamuk ziraatini geliştirmek amacıyla 1846 yılında Sultan Abdülmecid tarafından davet edilen uzmanlardan biridir. Buna karşın, bu alandan farklı olarak; mineraloji, madencilik, termal kaynaklar ve jeokimya alanlarında öncü çalışmalar yapmış efesit, liebigit ve mecidit isimlerini verdiği farklı mineral türlerini keşfetmiştir. Bunun yanı sıra farklı maden ve mineral yatakları keşfeden Smith, Batı Anadolu ve İsrail civarındaki termal kaynakları incelemiş, bu kaynaklardan aldığı örneklerin kimyasal analizlerini yapmıştır. İstanbul'da geçirdiği süre boyunca günümüzde Fişekhane olarak bilinen demir-çelik fabrikasında mineraloji ve metalurji dersleri veren Smith, 1850 yılında Osmanlı İmparatorluğundan ayrılmıştır.

Objects of Nature and Scientific Knowledge on the Move: The Robert College Natural History Museum in Istanbul

“…This interest remained not limited to the botanical specimens, as a few European scientists prepared geological maps of the places they visited and collected geological samples, which they described and classified or transferred them to European scientific societies and institutions to do so. (Göçmengil, Gülmez 2021;Şengör 2009-10: 123-4).…”