İşverenler Perspekti̇fi̇nden Türki̇ye’de Kayit Dişi İsti̇hdamin Temel Beli̇rleyi̇ci̇leri̇: Bi̇r Anketten Sonuçlar

Abstract

Geçtiğimiz on beş yılda kayda değer gelişmelere rağmen, kayıt dışılık Türkiye işgücü piyasasında önemli bir sorun olmaya devam etmektedir. Türkiye'nin ekonomik gelişim ve kalkınması önünde bir engel olarak duran kayıt dışı istihdamın, 2014-2023 Ulusal İstihdam Stratejisi'nde % 15'e indirilmesi hedeflenmektedir. Bu hedefin gerçekleşmesi kayıtlı istihdamı teşvik edecek tedbirlerin ve yapısal çözümlerin doğru tespit edilmesine bağlıdır. Nitekim bu çalışmanın amacı, Türkiye'de kayıtlı istihdamın teşviki ve geliştirilmesi amaçlı politika ve araştırmalara bir bakış açısı sunmaktır. Bu amaç kapsamında, işverenlerin kayıt dışına yönelme nedenlerinin ve kayıtlı istihdama geçişe yönelik beklentilerinin tespit edilmesi amacıyla bir saha çalışması yapılmıştır 2. Çorum il ve ilçe merkezlerinde 440 işyeri ile yapılan çalışmada elde edilen temel bulgu, işverenler açısından kayıt dışının ana cazibesinin finansal olduğudur. Araştırma sonuçlarına göre; kayıtlı istihdamı teşvik etmek amacıyla kullanılacak en önemli araç, vergi ve mali politikalar olarak öne çıkmaktadır. Bu bağlamda politika yapıcıların işverenlerin maliyet-fayda değerlendirmesini resmi olarak faaliyet gösterme lehine değiştirecek reformlara daha fazla odaklanmaları gerektiğini göstermektedir.

İstanbul ekonomisinde Suriyeli girişimciler

“…Bu süreç de işverenler tarafından fırsat olarak görülüyor. [135] Eğitim düzeyinin yüksek oluşu, çalışanların iş tercihini olumlu etkileyen bir husus olarak dikkate alınıyor. Eğitim düzeyinin düşük olması ise çalışanlara fazla seçenek sunmamakla birlikte alt düzey işlerin tercih edilmesine yol açıyor ve bu da işverenler tarafından değerlendiriliyor.…”

İstanbul’da Kayıt Dışı İstihdamın Sosyo-Demografik Belirleyicileri

“…Düzenleme boyutuyla, çalışma koşullarının ve çalışma sürelerinin denetlenmesi problemini doğuran kayıt dışılık, sosyal koruma boyutuyla bireylerin sosyal güvenlikten yoksun olarak çalışmasını mecbur kılmaktadır (Temiz, 2004, s. 58). Gerçekleştirilen araştırmalar; tarım sektöründe çalışanların, gençlerin, işsizlerin, kadınların, çocukların, yabancı ve kaçak işçilerin, emeklilerin, serbest çalışanların, 1-5 aralığında kişi çalıştıran küçük işletmelerde çalışanların, kısmi süreli istihdam edilenlerin ve düşük eğitime sahip olanların kayıt dışı çalışma ihtimallerinin daha yüksek olduğunu göstermektedir (Şen, 2008, s. 84-86;Zaklı, 2009, s. 25;Yurdakul, 2014, s. 23;Horemans vd., 2016, s. 1;Yıldırım, 2017, s. 15;Şahin, 2018, s. 2059Kalaycı ve Kalan, 2018, s. 28;Bölükbaş, 2018, s. 78;OECD, 2019, s. 16;Dam vd., 2019, s. 293;Rose ve Hewitt, 2019, s. 3).…”

“…Model 2 sonuçları incelendiğinde, Model 1'den farklı olarak cinsiyetin ve medeni durum olarak evli olmanın kayıt dışı çalışma olasılığını etkilemediği sonucu görülmektedir. (Yurdakul, 2014, s. 23;Şahin, 2018, s. 2059OECD, 2019, s. 16), çocukların…”