İstanköy Kazası Hakkında 1909-1910 Yıllarına Ait 12 Belge

Abstract

Bahr-ı Sefid vilayetinin Rodos sancağı kazalarından İstanköy kaymakamlığı görevinde bulunan, Mehmed Reşid Şahingiray'ın özel evrakı arasında yer almaktadır. 1 Belgelerin 30 Aralık 1909 tarihlisi Dâhiliye Nezareti'ne, diğerleri Cezayir-i Bahr-ı Sefid valiliğine gönderilen yazıların suretleridir. Belge suretlerinin altında imza bulunmamakla beraber, Kaymakam Mehmed Reşid Şahingiray'a ait olduğu anlaşılmaktadır. Suretlerin çıkarıldığı kâğıtlardan sadece bir tanesi "İstanköy Kaimmakamlığı Tahrirat Kalemi" antetini taşımaktadır. Kâğıtlar 33x21 cm boyutlarındadır. Suretler muhtemelen bir kâtip tarafından, tarih sırası gözetilmeksizin orijinallerinden aktarılmıştır. Çünkü aynı kâğıda, arkalı önlü ve kronoloji esas alınmaksızın farklı tarihli belgelerin suretleri çıkarılmıştır. Yazı karakteri itibariyle suretlerin aynı kişi -muhtemelen bir kâtip-tarafından çıkarıldığı düşünülmektedir. 2) Kaymakam: Belgeleri oluşturan Kaymakam Mehmed Reşid Şahingiray, 1873 Kafkasya doğumlu olup, Askeri Tıbbiye'de öğrenciler tarafından 1889 yılında kurulan Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti'nin ilk kurucularındandır. Haydarpaşa Hastahanesi'nde hekimlik yaparken, 1897 yılında Jön Türklere mensup olduğu anlaşılarak Trablusgarp'a sürüldü. 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanının ardından İstanbul'a döndü. Bir süre sonra, askeri hekimliği bırakarak idareciliğe geçti. Çeşitli yerlerde kaymakamlık, mutasarrıflık ve valilik görevlerinde bulundu. Mondros Mütarekesi'nden sonra Diyarbekir valiliği sırasındaki Ermeni tehciri uygulamalarından dolayı tutuklandı. Divan-ı Harb-i Örfi'de yargılanması başlamadan, hapishaneden firar etti. Firarda yakalanmak üzere iken, 6 Şubat 1919 tarihinde intihar etti. 2 *