İstanbul Konulu Çocuk Kitaplarının Şehir Kültürünü Aktarımı Açısından İncelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, İstanbul konulu çocuk kitaplarında şehir kültürünün nasıl aktarıldığını ve mekân, tarih, insan ilişkilerinin nasıl ele alındığını betimlemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden bütüncül çoklu durum çalışması deseni kullanılmıştır. Veri kaynağını İstanbul temalı olan şehir kültürüyle ilgili on altı kitap oluşturmaktadır. Veri kaynaklarının seçiminde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örneklemesi kullanılmıştır. Bu çerçevede ölçüt olarak İstanbul temalı ve şehir kültürüyle ilgili olan çocuk kitaplarının araştırmaya dâhil edilmesi esas alınmıştır. Bu çalışmada veriler doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi ve betimsel analiz yöntemleri kullanılmıştır. 
 Araştırma sonucunda kitapların tamamında İstanbul’da geçen mekânlar, yerler, eserlerden bahsedildiği tespit edilirken tarihî şahıslar, olaylar ve şehrin kuruluşuyla ilgili efsanelerin sınırlı sayıda çocuk kitabında yer aldığı tespit edilmiştir. İncelenen kitapların bir metnin anlaşılması yolunda sahip olması gereken metinsellik özellikleri ise betimsel analiz yoluyla analiz edilmiştir. Kitapların bağdaşıklık açısından çocukların kelime hazinesini geliştirdiği, amaçlılık açısından şehir kültürünü verme amacına ulaştığı, bilgilendiricilik açısından ise İstanbul’la ilgili bilgilere yer verdikleri tespit edilmiştir. Ancak metinsellik özelliklerinden duruma uygunluk kodu altında yapılan incelemeler göstermektedir ki ilkokul çocuklarının bakış açısını yansıtmak amacıyla yazarların bazıları kavram yanılgılarını kullanma yoluna gitmişlerdir. Bu durum kitaplarda aktarılmaya çalışılan mekân, tarih ve kişilerle ilgili bilgilerin hitap edilen yaş seviyesinde karıştırılmasına neden olacağından araştırma sonuçları önem teşkil etmektedir. Araştırma sonuçlarının çocuk kitaplarının yazımında bilimsel bir bakış açısı ve pedagojik standartlar getirmesi açısından dikkati çekmesi beklenmektedir.