Invitation and Edicts Intended for the Shia Ulamā/Sholars: The Example of Shahid al-Awwal and Ali al-Karakī

Abstract

Öz İslam coğrafyasının farklı bölgelerinde kurulan hanedanlıklar, siyasî merkezlerini ilim ve kültür havzasına dönüştürme gayretinde olmuşlardır. Yöneticilerin ilim ehlini desteklemelerinin ve onları hanedanlık merkezine davet etmelerinin muhtemel sebeplerden birisi de mezhebî tercihleridir. İran coğrafyasında hüküm sürmüş Serbedârîler (1337-1386) ve Safevîler (1501-1736), bu sebeple bölge dışındaki İmâmî ulemâyı İran'a göç etmeye teşvik etmişlerdir. Bu bağlamda Serbedârî Emîri Ali el-Müeyyed, Şehîd-i Evvel'e (ö. 786/1384) bir davet mektubu göndermiştir. Öte yandan Safevî hükümdarı Şah Tahmasb ise Ali el-Kerekî'yi (ö. 940/1534) İran'a davet için bir ferman yayınlamıştır. Şehîd-i Evvel, Serbedârî hükümdarının yapmış olduğu daveti kabul etmemekle beraber İmâmiyye fıkhına dair yazmış olduğu el-Lüm'atü'd-Dımeşḳıyye adlı eserini göndermiştir. Öte yandan Şah Tahmasb'ın resmî sahiplenmesiyle el-Kerekî, Safevî İran'ındaki nüfûzunu pekiştirmiştir. Bu çalışmada öncelikli olarak Ali el-Müeyyed'in Şehîd-i Evvel'e gönderdiği mektup ele alınmakta ardından da Şah Tahmasb'ın Ali el-Kerekî hakkında yayınlamış olduğu ferman ve el-Kerekî'nin Safevî yönetimiyle olan ilişkisi üzerinde durulmaktadır.