Investigation of Protective Effects of Selenium as Antioxidant and Zeolite as Mineral on Mercury Toxicity in Oreochromis niloticus Using Glutathione-Related Enzyme Systems

Abstract

Cıva yeryüzündeki en toksik ağır metallerden biridir. Selenyum canlılar için gerekli olan ve antioksidan özellikleri de bulunan bir elementtir. Zeolit ise sucul ortamlarda ağır metallerin uzaklaştırılmasında yaygın bir şekilde kullanılan bir mineraldir. Bu araştırmada Oreochromis niloticus’un dokularındaki glutatyon (GSH) ve GSH ile ilişkili enzim sistemleri üzerine cıvanın toksik etkileri ve bu biyokimyasal toksisite üzerine selenyumun ve zeolitin olası koruyucu etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla balıklar 0,01 ve 0,1 mg/L cıva; 0,01 mg/L cıva+0,1 mg/L selenyum, 0,1 mg/L cıva+1,0 mg/L selenyum ve 0,01 mg/L cıva+ 0,1 g/L zeolit, 0,1 mg/L cıva+1,0 g/L zeolit derişimlerinin etkisine 7 ve 21 gün süreler ile bırakılmış ve solungaç, karaciğer ve kas dokularındaki GSH düzeyi ve glutatyon peroksidaz (GPx), glutatyon-S-transferaz (GST) ve glutatyon redüktaz (GR) enzim aktiviteleri belirlenmiştir. Cıvanın tek başına ve cıva+selenyum ve cıva+zeolit karşımlarının etkisinde incelenen tüm biyokimyasal parametrelerde dokulara, ortam derişimlerine ve etki süresine bağlı olarak önemli değişimler saptanmıştır. Solungaç ve karaciğerde GSH düzeyi ve GR aktivitesi azalma, GPx ve GST aktiviteleri ise artış göstermiştir. Kasta ise GST dışındaki parametrelerde önemli bir değişim gözlenmemiştir. İncelenen tüm parametreler üzerine tek başına cıva etkisinin selenyum ve zeolit ile birlikte etkisine göre daha yüksek ve kimyasalların etkilerinin genel olarak Hg>Hg+Zeolit>Hg+Se şeklinde olduğu saptanmıştır. Araştırma sonuçlarımız O. niloticus’ta cıvanın neden olduğu toksisite üzerine selenyum ve zeolitin koruyucu bir etkiye sahip ve selenyumun zeolite oranla koruyuculuk etkisinin biraz daha fazla olduğunu göstermektedir.