Indoor air quality assessment through measurements and questionnaires

Abstract

Οι συνθήκες του εσωτερικού περιβάλλοντος στα κτίρια γραφείων (θερμοκρασία, θόρυβος, φωτισμός και ποιότητα του εσωτερικού αέρα) μπορεί να επηρεάσουν την άνεση των εργαζομένων και κατά συνέπεια την υγεία και την ευημερία τους, καθώς και την παραγωγικότητά τους. Η μελέτη αυτή αρχικά στοχεύει στην αξιολόγηση των σχέσεων μεταξύ του αντιληπτού (perceived) εσωτερικού περιβάλλοντος και της άνεσης (perceived comfort) των εργαζομένων και στην εξέταση των επιπτώσεων σε αυτή τη σχέση τόσο των προσωπικών χαρακτηριστικών όσο και των χαρακτηριστικών του κτιρίου. Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου OFFICAIR, μια διαδικτυακή έρευνα ερωτηματολογίων σχετικά με προσωπικά και εργασιακά δεδομένα, την κατάσταση της υγειάς, καθώς και σωματικές / ψυχοκοινωνικές πληροφορίες, χορηγήθηκε σε 7441 εργαζόμενους σε 167 «σύγχρονα» - πρόσφατα κατασκευασμένα ή μετασκευασμένα - κτίρια γραφείων σε οκτώ Ευρωπαϊκές χώρες (Φινλανδία, Γαλλία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιταλία, Ολλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία). Οι εργαζόμενοι αξιολόγησαν την ποιότητα του εσωτερικού περιβάλλοντος (Indoor Environmental Quality - IEQ) του γραφείου τους παίρνοντας υπόψιν βασικούς παράγοντες του IEQ (ικανοποίηση με θερμική άνεση, θόρυβο, φως και ποιότητα αέρα εσωτερικού χώρου), καθώς και λεπτομερή στοιχεία που σχετίζονται με τις περιβαλλοντικές παραμέτρους του εσωτερικού χώρου (π.χ., πολύ ζεστή/κρύα θερμοκρασία, υγρός/ξηρός αέρας, θόρυβος μέσα/έξω, φυσικός/τεχνητός φωτισμός, οσμές). Πραγματοποιήθηκε στατιστική ανάλυση, με τη χρήση μοντέλων λογαριθμικής παλινδρόμησης (ordinal logistic regression) για την αξιολόγηση των σχέσεων μεταξύ του αντιληπτού IEQ και της άνεσης των εργαζομένων. Η υψηλότερη συσχέτιση της συνολική άνεσης των εργαζομένων εντοπίσθηκε με τον «θόρυβο», και ακολούθησε η «ποιότητα του αέρα», το «φως» και η «θερμική» ικανοποίηση. Η ανάλυση λεπτομερών παραμέτρων του IEQ αποκάλυψε ότι ο «θόρυβος στο εσωτερικό των κτιρίων» συσχετίστηκε σημαντικά με τη συνολική άνεση των εργαζομένων. Η «διάταξη των γραφείων» ήταν η επόμενη παράμετρος που συνδέθηκε με τη συνολική άνεση. Οι σχέσεις μεταξύ του IEQ και της άνεσης διαφοροποιήθηκε με βάση τα προσωπικά χαρακτηριστικά (φύλο, ηλικία και δείκτης Προσπάθειας/Ανταμοιβής -Effort Reward Imbalance index) και τα χαρακτηριστικά του κτιρίου (τύπος γραφείου και τοποθεσία κτιρίου). Ο σχεδιασμός του χώρου εργασίας πρέπει να λαμβάνει υπόψη τόσο τα προσωπικά χαρακτηριστικά των εργαζομένων όσο και τα χαρακτηριστικά του κτιρίου, προκειμένου να παρέχει περισσότερο υγιείς και πιο άνετες συνθήκες. Ο προσωπικός έλεγχος των παραμέτρων του εσωτερικού περιβάλλοντος, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, εμφανίζεται να έχει σημαντικό ρόλο στην άνεση, την υγεία και την παραγωγικότητα των εργαζομένων. Σε αυτή τη μελέτη, εξετάστηκε η περίπλοκη σχέση μεταξύ των τύπων ελέγχου (available control) που διατίθενται στο εσωτερικό περιβάλλον των γραφείων και του αντιληπτού προσωπικού ελέγχου (perceived personal control) των εργαζομένων, καθώς και η επίδραση των συνδυαστικών παραμέτρων ελέγχου στην αντιληπτή άνεση χρησιμοποιώντας πολυεπίπεδα στατιστικά μοντέλα (multilevel statistical model). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι περισσότεροι από τους εργαζόμενους δεν έχουν ή έχουν χαμηλό έλεγχο του θορύβου. Οι μισοί από τους εργαζόμενους δήλωσαν καθόλου ή χαμηλό έλεγχο στις συνθήκες αερισμού και της θερμοκρασίας. Σχεδόν το ένα τρίτο απάντησε ότι δεν έχουν ικανοποιητικά επίπεδα ελέγχου του φωτισμού και της σκίασης από τον ήλιο. Η παρουσία ανοιγόμενων παραθύρων στα γραφεία αποδείχθηκε ότι επηρεάζει την αντίληψη ελέγχου των εργαζομένων για τη θερμοκρασία, τον εξαερισμό, τον φωτισμό και τον θόρυβο. Γενικά χαρακτηριστικά του κτιρίου, όπως ο αριθμός ορόφων, η επιφάνεια του δαπέδου, ο τύπος γραφείου κ.λπ., που συνεισφέρουν στην συνολική αίσθηση ελευθερίας των εργαζόμενων στα γραφεία, εμφανίστηκαν να συμβάλλουν θετικά στην αντίληψη του ελέγχου. Οι συνδυαστικές παράμετροι ελέγχου φαίνεται να έχουν ισχυρή συσχέτιση με τη συνολική άνεση, καθώς και με την αντίληψη σχετικά με την ιδιωτικότητα, τη διάταξη του γραφείου και την ικανοποίηση της διακόσμησης. Τα αποτελέσματα έδειξαν επίσης ότι οι εργαζόμενοι με περισσότερο προσωπικό έλεγχο μπορεί να έχουν λιγότερα συμπτώματα υγείας που σχετίζονται με το κτίριο. Η παράμετρος ελέγχου του θορύβου είχε τη μεγαλύτερη επίδραση στη συνολική άνεση των εργαζομένων. Επιπροσθέτως, αυτή η μελέτη στόχευε επίσης στη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των αναφερόμενων συμπτωμάτων υγείας από τους εργαζόμενους που σχετίζονται με το κτίριο και των συγκεντρώσεων ρύπων στους εσωτερικούς χώρους σε ένα δείγμα 148 γραφείων, στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου OFFICAIR. Μια μεγάλη καμπάνια μετρήσεων πραγματοποιήθηκε σε 37 κτίρια γραφείων στις οκτώ συμμετέχουσες χώρες, οι οποίες περιλάμβαναν (α) δειγματοληψία 5 ημερών των πτητικών οργανικών ενώσεων (VOCs), αλδεϋδών, όζοντος (Ο3) και NO2 (β) συλλογή πληροφοριών από 1299 συμμετέχοντες σχετικά με τα προσωπικά τους χαρακτηριστικά και την αντίληψη της υγείας τους στο χώρο εργασίας, μέσω συμπλήρωσης on-line ερωτηματολόγιων. Εφαρμόστηκε βαθμιαία (step wise) και πολυεπίπεδη λογαριθμική παλινδρόμηση (multilevel logistic regression) για τη διερεύνηση συσχέτισης μεταξύ των συμπτωμάτων υγείας και των συγκεντρώσεων ρύπων, λαμβάνοντας υπόψη τα προσωπικά χαρακτηριστικά των εργαζομένων (confounders). Οι εργαζόμενοι σε γραφεία με υψηλότερες συγκεντρώσεις ρύπων ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν συμπτώματα υγείας. Μεταξύ των VOCs που μελετήθηκαν, τα ξυλόλια (xylenes) συσχετίστηκαν με γενικά συμπτώματα (όπως κεφαλαλγία και κόπωση) και δερματικά συμπτώματα, το αιθυλοβενζόλιο (ethylbenzene) με τον ερεθισμό των ματιών και αναπνευστικά συμπτώματα, το α-πινένιο (a-pinene) με αναπνευστικά και καρδιακά συμπτώματα, το d-λιμονένιο (d-limonene) με γενικά συμπτώματα και το στυρένιο (styrene) με δερματικά συμπτώματα. Μεταξύ των αλδεϋδών, η φορμαλδεΰδη (formaldehyde) συσχετίστηκε με αναπνευστικά και γενικά συμπτώματα, η ακρολεΐνη (acrolein) με αναπνευστικά συμπτώματα, η προπιοναλδεΰδη (propionaldehyde) με αναπνευστικά, γενικά και καρδιακά συμπτώματα και το εξανάλλη (hexanal) με γενική ομάδα εμφάνισης συμπτωμάτων. Το όζον συσχετίστηκε με σχεδόν όλες τις ομάδες συμπτωμάτων.